Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Moczownik
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Moczownik, inaczej: przewód omoczniowy (łac. urachus) – pasmo tkanki łącznej będące pozostałością omoczni, jednej z błon płodowych, która w pewnym okresie znajduje się wewnątrz sznura pępowinowego. W życiu pozapłodowym struktura ta jest rozpoznawana jako więzadło pępkowe pośrodkowe. Leży ono w przestrzeni Retziusa między powięzią poprzeczną a otrzewną ścienną, która przykrywa je od tyłu (jako fałd pępkowy pośrodkowy). Łączy pępek ze szczytem pęcherza moczowego[1].
Przed zaniknięciem moczownik składa się z podłużnych pasm mięśniówki gładkiej, biorących swój początek bezpośrednio z mięśnia wypierającego pęcherza. Wewnątrz jest on wyłożony jednowarstwowym nabłonkiem gruczołowym[1][2]. Zachowanie drożności w życiu dorosłym może prowadzić do kilku nieprawidłowości rozwojowych, stosunkowo rzadko dających objawy kliniczne: torbieli moczownika, szczeliny pępkowej lub pełnej przetoki oraz nowotworów tej struktury.
Remove ads
Embriogeneza
Omocznia, będąca jedną z błon płodowych, powstaje w 16 dniu rozwoju zarodka jako uwypuklenie tylnej części pęcherzyka żółtkowego do szypuły łączącej. Uczestniczy w tworzeniu przegrody moczowo-odbytowej (ang. urorectal septum), oddzielającej zatokę moczowo-płciową od kanału odbytniczego. Ze szczytu zatoki powstaje między 9–13. tygodniem pęcherz moczowy. W szczytowym momencie swojego rozwoju (8 tydzień) zajmuje całą długość sznura pępowinowego; po tym czasie zanika, pozostawiając podłużny przewód zwany moczownikiem, łączący szczyt uformowanego pęcherza moczowego z pępkiem[3][4]. Przed końcem ciąży światło moczownika zamyka się i całość włóknieje, pozostawiając łącznotkankowe pasmo zwane więzadłem pępkowym pośrodkowym[5].
Remove ads
Znaczenie kliniczne
Podsumowanie
Perspektywa
Uważa się, że izolowane anomalie wynikające z zachowania drożności moczownika są spotykane rzadko[6]. Najnowsze doniesienia podkreślają jednak fakt, że pozostałości moczownika (ang. urachal remnants, UR) można wykryć nawet u 60% pacjentów poniżej 16. roku życia, którzy zgłaszają objawy urologiczne. Odsetek rozpoznawanych UR maleje z wiekiem, co świadczy o postępującym procesie włóknienia w trakcie dalszego rozwoju[7]. Schorzenia onkologiczne dotyczące moczownika omówiono osobno.
Wyróżnia się cztery rodzaje możliwych nieprawidłowości anatomicznych[8]:
- Torbiel moczownika (ang. urachal cyst): najczęstsza wada polegająca na gromadzeniu się płynu surowiczego wewnątrz izolowanego odcinka moczownika, który zachował drożność. Aktywność wydzielnicza nabłonka prowadzi do wytworzenia cysty, mogącej zostać ogniskiem infekcji
- Drożny moczownik, inaczej: przetoka pępkowa (ang. urachal fistula): pełna drożność przewodu prowadzi do wyciekania moczu przez otwór w pępku
- Szczelina pępkowa (ang. urachal sinus): drożność górnej części przewodu, umożliwiająca włożenie sondy przez otwór w pępku
- Uchyłek pęcherzowy moczownika (ang. urachal a. vesicourachal diverticulum): najrzadziej spotykana przypadłość, kiedy drożny pozostaje dolny odcinek przewodu; sprzyja to retencji moczu oraz infekcjom
Notowano również pojedyncze przypadki przepukliny pęcherza moczowego (poprzez otwór w pępku)[9][10] oraz znacznego poszerzenia sznura pępowiny z powodu przetrwałego wewnątrz przewodu omoczniowego[11]. Podczas cewnikowania naczyń pępkowych perforacja drożnej części moczownika skutkuje gromadzeniem się moczu w otrzewnej z narastaniem wodobrzusza[12].
Diagnostyka
Do najczęściej zgłaszanych dolegliwości należy występowanie szczeliny pępkowej, wyczuwalna masa w podbrzuszu, ból brzucha, zapalenie pępka oraz (rzadziej) problemy z oddawaniem moczu[13]. W każdym wypadku należy wykluczyć współwystępowanie innych defektów układu moczowo-płciowego. Do najbardziej użytecznych badań dodatkowych należą ultrasonografia oraz tomografia komputerowa. Rozpoznanie szczeliny powinno nakłonić do wykonania zdjęcia tej przestrzeni z użyciem kontrastu (tzw. sinogram lub fistulogram)[8]. Cystografia mikcyjna pozwala zobrazować układ moczowy w całej rozciągłości.
W diagnozie różnicowej u noworodka uwzględnia się izolowane zapalenie pępka, ziarniniak kikuta pępowiny oraz zapalenie naczyń pępkowych; w późniejszym wieku m.in. zapalenie wyrostka robaczkowego[8]. Do wad układu moczowo-płciowego, stwierdzanych łącznie z pozostałościami moczownika, należą: refluks pęcherzowo-moczowodowy, wodonercze, niedrożność ujścia miedniczkowo-moczowodowego, torbiel jajnika[13].
Leczenie
Rozpoznanie w okresie noworodkowym pozostałości moczownika nie pociąga za sobą od razu interwencji chirurgicznej[14]. W ciągu pierwszych 6. miesięcy życia większość niewielkich zmian ulega spontanicznej regresji. W wieku późniejszym albo kiedy wada rozwojowa jest bardziej zaawansowana leczeniem z wyboru pozostaje jednak operacja[13]. Stany zapalne, wynikające przeważnie z nadkażenia torbieli (zwykle bakteriami: Staphylococcus spp. lub E. Coli), traktuje się wpierw antybiotykami, a potem wycina w ramach zabiegu[8].
Nowotwory moczownika
Zmiany neoplastyczne wywodzące się z tkanek moczownika stanowią mały (<0,4%) odsetek nowotworów pęcherza moczowego[15]. Nie ma dowodów, że stwierdzenie w dzieciństwie pozostałości moczownika sprzyja późniejszemu rozwojowi nowotworu[6]. Profilaktyczne usuwanie pozostałości bywa zalecane[16], ale stanowisko to spotyka się z krytyką niektórych środowisk[13]. Histologicznie nowotwory te mogą być zaklasyfikowane jako[1]:
- gruczolakoraki, powstające w 5–7. dekadzie życia
- mięsaki, stwierdzane u młodszych (<40 r.ż.) pacjentów
Leczenie polega na chirurgicznym wycięciu zmiany. Kliniczny stopień zaawansowania oraz margines resekcji są najistotniejszymi czynnikami prognostycznymi. Guz jest oporny na radio- i chemioterapię, więc do całkowitego wyleczenia niezbędne jest rozpoznanie go przed tym, jak zaczyna naciekać okoliczne narządy[17]. Z powodu późnego występowania objawów oraz agresywnego przebiegu 5-letni okres przeżycia kształtuje się na poziomie 50%[18][19].
Remove ads
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads