Motyl i skafander

Motyl i skafander (fr. Le scaphandre et le papillon) – francusko-amerykański dramat biograficzny z 2007 roku w reżyserii Juliana Schnabla, zrealizowany na podstawie autobiografii Jeana-Dominique’a Bauby’ego pt. Skafander i motyl. Zdjęcia kręcono w miejscowościach Berck (departament Pas-de-Calais) oraz Lourdes (Pireneje Wysokie)^[1].

Motyl i skafander

Le scaphandre et le papillon
The Diving Bell and the Butterfly

Gatunek	dramat biograficzny
Rok produkcji	2007
Data premiery	22 maja 2007 18 stycznia 2008 (Polska)
Kraj produkcji	Francja Stany Zjednoczone
Język	francuski
Czas trwania	112 min
Reżyseria	Julian Schnabel
Scenariusz	Ronald Harwood (na podstawie książki Jeana-Dominique’a Bauby’ego)
Główne role	Mathieu Amalric Emmanuelle Seigner Marie-Josée Croze
Muzyka	Paul Cantelon
Zdjęcia	Janusz Kamiński
Scenografia	Michel Eric Laurent Ott
Kostiumy	Olivier Bériot
Montaż	Juliette Welfling
Produkcja	Jon Kilik Kathleen Kennedy
Wytwórnia	Pathé Renn Productions France 3 Cinéma The Kennedy/Marshall Company C.R.R.A.V. Nord Pas de Calais Région Nord-Pas-de-Calais Canal+ CinéCinéma Banque Populaire Images 7
Dystrybucja	Best Film (Polska) Miramax Films (USA)
Nagrody
* 2 Złote Globy; * 4 nominacje do Oscara
Strona internetowa

Fabuła

Film przedstawia życie Jeana-Dominique’a Bauby’ego po udarze mózgu, który spowodował u niego zespół zamknięcia – stan, w którym pacjent zachowuje zdolność myślenia i kojarzenia, jednak ze względu na paraliż niemal wszystkich mięśni nie jest w stanie się poruszać. Jedynym sposobem, w jaki może kontaktować się z otoczeniem, jest poruszanie lewą powieką (prawe oko zostało zszyte).

Pierwsza część filmu przedstawia świat z punktu widzenia Jeana-Dominique’a Bauby’ego, budzącego się ze śpiączki po udarze. W dalszej części pojawiają się także sceny ukazujące pacjenta „z zewnątrz”, jak również jego przeszłość, wspomnienia oraz fantazje. Po opracowaniu przez jego terapeutkę sposobu porozumiewania się ze światem (podczas gdy osoba rozmawiająca z pacjentem odczytuje litery ułożone według częstotliwości ich występowania, pacjent mruga powieką w odpowiednim momencie, a składane w ten sposób litery tworzą wyrazy i całe zdania) Bauby, który przed wypadkiem był redaktorem magazynu "Elle" i podpisał kontrakt na opublikowanie książki swojego autorstwa, wpada na pomysł napisania autobiografii przy użyciu tej żmudnej metody.

Obsada

• Mathieu Amalric – Jean-Dominique Bauby
• Emmanuelle Seigner – Céline Desmoulins
• Marie-Josée Croze – Henriette Durand
• Anne Consigny – Claude
• Patrick Chesnais – dr Lepage
• Niels Arestrup – Roussin
• Olatz López Garmendia – Marie Lopez
• Jean-Pierre Cassel – ojciec Lucien/sprzedawca
• Marina Hands – Joséphine
• Max von Sydow – Papinou
• Isaach De Bankolé – Laurent
• Emma de Caunes – cesarzowa Eugenia
• Jean-Philippe Écoffey – dr Mercier/Noirtier de Villefort
• Anne Alvaro – Betty
• Françoise Lebrun – pani Bauby^[2]

Nagrody i nominacje

2007:

• MFF w Cannes:
  • nagroda za reżyserię – Julian Schnabel
  • nagroda techniczna – Janusz Kamiński
• Camerimage w Łodzi:
  • Złota Żaba za najlepsze zdjęcia – Janusz Kamiński
• Nagroda Stowarzyszenia Krytyków Filmowych z Waszyngtonu dla najlepszego filmu zagranicznego
• Nagroda Stowarzyszenia Krytyków Filmowych z Południowego Wschodu dla najlepszego filmu zagranicznego
• Golden Satellite:
  • Autear Award – Julian Schnabel
  • Nagroda za najlepsze zdjęcia – Janusz Kamiński
• Nagroda Stowarzyszenia Krytyków Filmowych z San Francisco dla najlepszego filmu zagranicznego
• Nagroda Stowarzyszenia krytyków Filmowych z Phoenix dla najlepszego filmu zagranicznego
• Nagroda Stowarzyszenia Krytyków z Los Angeles za najlepsze zdjęcia – Janusz Kamiński

2008:

• Złote Globy:
  • Najlepszy film zagraniczny
  • Najlepszy reżyser – Julian Schnabel
  • Najlepszy scenariusz – Ronald Harwood (nominacja)
• Oscary
  • Najlepszy reżyser – Julian Schnabel (nominacja)
  • Najlepszy scenariusz adaptowany – Ronald Harwood (nominacja)
  • Najlepsze zdjęcia – Janusz Kamiński (nominacja)
  • Najlepszy montaż – Juliette Welfling (nominacja)