Grzybówka hełmiasta

Grzybówka hełmiasta (Mycena galericulata (Scop.) Gray) – gatunek grzybów należący do rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae)^[1]

Grzybówka hełmiasta

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	grzybówkowate
Rodzaj	grzybówka
Gatunek	grzybówka hełmiasta
Nazwa systematyczna
Mycena galericulata (Scop.) Gray Nat. Arr. Brit. Pl. 1: 619 (Londyn, 1821)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)^[1].

Gatunek Mycena galericulata został zdiagnozowany taksonomicznie (jako Agaricus galericulatus) przez Giovanniego Scopolego w drugiej edycji "Flora carniolica" z 1772 Do rodzaju Lactarius został przeniesiony przez Samuela Graya w "Natural Arrangement of British Plants" z 1821.

Niektóre synonimy łacińskie^[2]:

• Agaricus conicus Huds. (Fl. Angl. 1778
• Agaricus crispus Batsch 1783
• Agaricus galericulatus Scop. 1772
• Agaricus galericulatus var. albidus Pers. 1801
• Agaricus radicatellus Peck 1878
• Agaricus rugosus Fr. 1838
• Collybia rugulosiceps Kauffman 1926
• Mycena berkeleyi Massee 1893
• Mycena galericulata var. albida (Pers.) Roussel 1806
• Mycena radicatella (Peck) Sacc. 1887
• Mycena rugosa (Fr.) Quél. 1872
• Mycena rugulosiceps (Kauffman) A.H. Sm. 1937
• Prunulus galericulatus (Scop.) Murrill 1916
• Prunulus radicatellus (Peck) Murrill 1916
• Stereopodium galericulatum (Scop.) anon.

Nazwę polską podał Stanisław Chełchowski w 1898^[3]. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten ma też inne nazwy: bedłka chełmiasta, bedłka kołpakowata, grzybokarlik pospolity^[4].

Morfologia

Kapelusz

Średnicy 2–6 cm, u młodych okazów stożkowato-dzwonkowaty, u starszych płaski z garbkiem^[5], niewyraźnie pomarszczony, nagi. Ma barwę rogowo-brązowawą, szaro-brązową lub cielisto-brązowawą, na środku jest ciemniejszy^[6][7].

Hymenofor

Blaszkowy, blaszki rzadkie, początkowo białawe, potem zawsze lekko różowawe lub beżoworóżowe^[5], o regularnej tramie, zatokowato przyrośnięte do trzonu i żyłkowato połączone^[6].

Trzon

Wysokość 3–7 cm, grubość 2–4 mm, walcowaty i pusty w środku, twardy, gładki, błyszczący, o korzeniastej podstawie. Barwa biaława lub siwawa^[7].

Miąższ

W trzonie łykowaty, o słabej, wydzielanej po potarciu, mącznej woni^[6]. Smak ogórkowo-mączny^[5].

Wysyp zarodników

Biały, amyloidalny. Zarodniki elipsoidalne, o wymiarach 9–12 × 6,5–9 μm i gładkiej powierzchni, bez pory rostkowej. Podstawki dwuzarodnikowe^[6].

Występowanie i siedlisko

Grzybówka hełmiasta jest szeroko rozprzestrzeniona na całej półkuli północnej^[8]. W Europie występuje zarówno na niżu, jak i w górach^[6]. W Polsce jest bardzo pospolita^[4].

Rośnie w różnego typu lasach. Grzyby z tego gatunku rozwijają się na martwym drewnie drzew iglastych i liściastych, także na ściółce leśnej. Owocnikowanie trwa od maja do listopada, a owocniki często wyrastają grupowo^[7].

Znaczenie

Saprotrof. Opinie na temat przydatności do spożycia są zróżnicowane. W niektórych atlasach grzybów gatunek ten jest opisywany jako grzyb jadalny^[6], inni dodają, że ma "delikatny smak i konsystencję", i grzyby te są dobre "delikatnie duszone we własnym soku, a następnie przyprawione solą, pieprzem i masłem"^[9]. W innych atlasach grzybów grzyby te opisywane są jako niesmaczne, bo mają "lekko zjełczały" smak, i podobny zjełczały zapach^[10].

Gatunki podobne

• grzybówka bruzdowanotrzonowa (Mycena polygramma) – odróżnia się wyraźnie karbowanym trzonem i u dorosłych okazów blaszki nie są różowawe^[7]
• grzybówka zgięta (Mycena inclinata) odróżnia się ogórkowym zapachem i również nie ma różowych blaszek^[7].
• grzybówka dzwoneczkowata (Mycena tintinnabulum) rośnie tylko na liściastych drzewach i owocniki pojawiają się dopiero późną jesienią i w zimie^[7].