Naturopatia

Naturopatia to forma medycyny komplementarnej i holistycznej, opierająca się na założeniu, że ciało, umysł, emocje i dusza tworzą nierozerwalną całość, a celem terapii jest przywrócenie równowagi na wszystkich poziomach życia poprzez usuwanie przyczyn chorób, a nie tylko ich objawów^[1][2][3].

Naturopata dokonuje oceny terapeutycznej, wybiera i stosuje techniki przywracania zdrowia, poprawy funkcjonowania organizmu, jakości życia lub wspierania osób z różnymi potrzebami natury fizycznej, emocjonalnej lub duchowej. Propaguje zdrowy styl życia^[1][2].

Zawód naturopaty w Polsce klasyfikowany jest w grupie zawodów paramedycznych (kod 323009). Osoba wykonująca ten zawód zajmuje się m.in. określaniem kondycji psychofizycznej klientów, analizą dokumentacji medycznej, doborem indywidualnego postępowania terapeutycznego, a także współpracą z zespołami interdyscyplinarnymi^[1][2].

Naturopaci wykorzystują różne techniki oddziaływania terapeutycznego, w tym: terapię manualną, ćwiczenia oddechowe i rozluźniające, pracę z meridianami i punktami biologicznie aktywnymi, dietoterapię, suplementację oraz elementy edukacji zdrowotnej i psychospołecznej. Mogą również prowadzić terapię zajęciową, warsztaty rozwojowe, sesje z wykorzystaniem dźwięków i wizualizacji, a także posługiwać się takimi metodami jak muzykoterapia, bajkoterapia, hipnoterapia, homeopatia, biorezonans czy magnetoterapia^[1][2].

Do zadań naturopaty należy również prowadzenie dokumentacji terapeutycznej, edukacja zawodowa innych specjalistów, organizowanie placówek terapii naturalnych oraz uczestnictwo w pracach badawczo-naukowych w zakresie medycyny komplementarnej^[1][2].

Kontrowersje

Ideologia i metody naturopatii bazują nie na medycynie opartej na dowodach, lecz na diecie i innych praktykach określanych jako „naturalne” lub „nieinwazyjne”^{[4][Brak konkretnej strony]}, które często nie znajdują naukowego uzasadnienia i mogą prowadzić do fałszywej diagnozy oraz działań nieskutkujących poprawą stanu zdrowia ani wyleczeniem^{[5][brak potwierdzenia w źródle][6]}.

Naturopatia budzi kontrowersje, ponieważ neguje sens stosowania praktyk medycznych zgodnych ze współczesną wiedzą, w tym wykonywania rzetelnych badań diagnostycznych, stosowania leków, szczepionek i operacji chirurgicznych^{[7][Brak konkretnej strony][8][Brak konkretnej strony][9][Brak konkretnej strony][10]}. Zamiast tego, część praktyk opartych na naturopatii koncentruje się na metodach diagnoz i działań pseudomedycznych, co do których brak jest uznanych dowodów, że są skuteczne lub że przynoszą pozytywny rezultat w postaci poprawy stanu zdrowia^{[brak potwierdzenia w źródle][5]}.

W przypadku szeregu metod wykorzystywanych przez naturoterapię są nieskuteczne, np. diagnoza irydologiczna^[11], refleksologia^{[12][Brak konkretnej strony]}. W przypadku innych wyniki są niejednoznaczne, np. diatermia, która nie leczy chorób, znajduje zastosowanie w łagodzeniu bólu lub medycynie sportowej^{[13][Brak konkretnej strony]}, a niektóre elementy terapii określanych jako „naturopatyczne” przynoszą efekty korzystne dla zdrowia człowieka, np. stosowanie diet odchudzających, abstynencja (zmniejsza ryzyko chorób serca) czy masaże (redukują stres)^{[14][Brak konkretnej strony]}.

Kontekst naukowy

Naturopatia i inne praktyki oparte na holistycznym podejściu do zdrowia (np. joga, medytacja, masaże odnowy biologicznej, większość nurtów psychoterapii) klasyfikowane są jako terapie typu mind–body i nie traktuje się ich jako substytutu medycyny konwencjonalnej. Badania, takie jak Taylor i in. (2010), wykazały, że ich działanie opiera się na mechanizmach top‑down (świadoma uwaga, intencja) oraz bottom‑up (oddech, ruch), które oddziałują na układ nerwowy, hormonalny i immunologiczny, wspierając zdrowie poprzez integrację psychofizjologicznych procesów, ale nie zastępują procedur medycznych opartych na dowodach^[15].

Takie złożone interwencje (complex interventions), wymagają specjalnych ram badawczych, które uwzględniają ich wielowymiarowy charakter. Zgodnie z najnowszymi wytycznymi Medical Research Council (UK), skuteczna ocena takich terapii wymaga uwzględnienia kontekstu, programowej teorii działania, współpracy z interesariuszami, identyfikacji kluczowych niepewności, dopracowania samej interwencji i analizy ekonomicznej^[16]. W praktyce oznacza to, że naturopatia powinna być traktowana jako wspomagająca, wieloskładnikowa interwencja, a nie jako prosta procedura medyczna, i musi być oceniana w sposób adekwatny do swojej złożoności^[16].

W przypadku złożonych interwencji, takich jak naturopatia, izolowanie pojedynczych komponentów w celu oceny skuteczności może prowadzić do błędnych wniosków, ponieważ skutki wynikają z ich wzajemnego oddziaływania w kontekście całościowym. Z tego powodu naturopatia badana naukowo jako procedura medyczna jest wątpliwa w swojej istotności^[16].