Nikołaj Nowosilcow

Nikołaj Nikołajewicz Nowosilcow (ros. Николай Николаевич Новосильцев lub Новосильцов, ur. 1761, zm. 8 kwietnia^?/20 kwietnia 1838 w Petersburgu) – rosyjski hrabia (1833), polityk i działacz państwowy.

Nikołaj Nowosilcow

Data urodzenia	1761
Data i miejsce śmierci	20 kwietnia 1838 Sankt Petersburg
Przewodniczący Rosyjskiej Akademii Nauk
Okres	od 1803 do 1810
Poprzednik	Ludwig Heinrich von Nicolai
Następca	Siergiej Uwarow
Odznaczenia

Herb

Zastępca przewodniczącego Rady Najwyższej Tymczasowej Księstwa Warszawskiego, sprawujący nadzór nad policją w latach 1813–1815, i kontrolę nad skarbem od 1814 roku, przewodniczący Komitetu Wyższego Nadzoru Policyjnego, w 1815 roku członek Rządu Tymczasowego Królestwa Polskiego^[1], przewodniczący Petersburskiej Akademii Nauk 1803–1810.

Postać Nikołaja Nowosilcowa pojawia się w III części Dziadów (1832) Adama Mickiewicza.

Życiorys

Uczył się w Korpusie Paziów.

Służył w rosyjskiej armii w latach 1783-1796 i uczestniczył w pokonaniu insurekcji kościuszkowskiej w 1794 w Polsce i na Litwie. Odsunięty w 1796 przebywał w Londynie.

Jeden z najbliższych współpracowników Aleksandra I w pierwszych latach jego panowania. Mając pełne zaufanie Aleksandra I był członkiem Tajnej Komisji. Był dyplomatą w latach 1804-1809. Zawarł w 1805 antynapoleoński sojusz z Wielką Brytanią.

13 marca 1813 wszedł do pięcioosobowej Rady Najwyższej Tymczasowej okupowanego Księstwa Warszawskiego, w latach 1813-1815 zarządzał jego finansami. Z inicjatywy Nowosilcowa, Aleksandra Rożnieckiego, przy wsparciu Mateusza Lubowidzkiego powołano Biuro Centralne Policji dla Warszawy i Królestwa Polskiego^[2]. Powołał w Królestwie Kongresowym Wyższą Wojskową Tajną Policję^[3]. W latach 1815–1830 komisarz carski przy Radzie Stanu Królestwa Polskiego. Wróg polskich ruchów wolnościowych, rusyfikator.

Od 1824 kurator wileńskiego okręgu szkolnego. Prowadził intrygi przeciw Adamowi Jerzemu Czartoryskiemu. Doprowadził do likwidacji Filomatów i Filaretów w prowincjach zabranych. Od 1832 do 1838 roku przewodniczący Rady Państwa i Komitetu Ministrów Imperium Rosyjskiego.

Był członkiem honorowym Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk^[4].

W kulturze

Nowosilcow jest głównym antagonistą dramatu Dziady część III Adama Mickiewicza.

Postać Nikołaja Nowosilcowa występuje w filmie Chopin. Pragnienie miłości (2002) w reżyserii Jerzego Antczaka. Rolę tę grał Piotr Fronczewski.

Odznaczenia

W 1818 został odznaczony Orderem Orła Białego^[5]. W 1830 roku został kawalerem Orderu Świętego Stanisława 1. klasy^[6].