Nowoberezowo

Nowoberezowo (do 31 grudnia 2002 Nowe Berezowo) – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie hajnowskim, w gminie Hajnówka^[3][5].

Integralne części wsi Nowoberezowo^[3][5]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0029736	Na Zahorodziu	część wsi
0029742	Staropole	część wsi
0029759	Wielka Bokówka	część wsi

Nowoberezowo

wieś
Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego w Nowoberezowie
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	hajnowski
Gmina	Hajnówka
Liczba ludności (2015)	275[1]
Strefa numeracyjna	85
Kod pocztowy	17-200[2]
Tablice rejestracyjne	BHA
SIMC	0029720[3]
Położenie na mapie gminy wiejskiej Hajnówka Nowoberezowo
Położenie na mapie Polski Nowoberezowo
Położenie na mapie województwa podlaskiego Nowoberezowo
Położenie na mapie powiatu hajnowskiego Nowoberezowo
52°45′29″N 23°30′24″E[4]

W 1954 roku miejscowość była siedzibą gminy Nowoberezowo. W latach 1954–1970 wieś była siedzibą władz gromady Nowoberezowo, do której należała aż do zniesienia gromad. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego. 1 stycznia 2003 nastąpiła zmiana nazwy wsi z Nowe Berezowo na Nowoberezowo^[6].

Wieś jest siedzibą prawosławnej parafii Wniebowstąpienia Pańskiego, a wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Podwyższenia Krzyża Świętego i św. Stanisława, Biskupa i Męczennika w Hajnówce^[7].

Historia

Według tradycji została założona przed 1611 rokiem przez mieszkańców Starego Berezowa po pożarze, który strawił ich wieś. Początkowo nosiła nazwę Nowe Berezowo. W lustracji Województwa Podlaskiego z 1664 roku jest wzmianka o mieszkającym we wsi żołnierzu piechoty wybranieckiej. W tym czasie wieś posiadała 22 włóki ziemi.

W 1897 roku wieś liczyła 85 domów z 529 mieszkańcami. Według stanu z 31 grudnia 2012 mieszkało tu 278 stałych mieszkańców^[8].

We wsi znajduje się prywatny skansen, który obejmuje dwie chaty z XIX wieku. Stanowią one zarazem gospodarstwo agroturystyczne. Znajduje się tam także pomnik poświęcony Józefowi Piłsudskiemu.

12.11.2022 roku odsłonięto odrestaurowany pomnik Józefa Piłsudskiego. To replika pomnika, który został odsłonięty w 1936 roku. (przetrwał do 1939 roku, do momentu wejścia armii sowieckiej do Polski) Replikę przedwojennego monumentu z inicjatywy ówczesnych władz miejscowej szkoły i rodziców odsłonięto w 1992 roku. Pomnik w ostatnim czasie poddano pracom restauratorskim, a w związku z tym, że szkoła została zlikwidowana, zmieniono jego miejsce. Odnowiony pomnik stanął przy Domu Dziennego Pobytu.^[9]

Zabytki

Jeden z drewnianych domów z ludowymi zdobieniami

• parafialna cerkiew prawosławna pod wezwaniem Wniebowstąpienia Pańskiego, 1873–1876, nr rej.: A-12 z 17.08.2000
• cmentarz cerkiewny, nr rej.: A-12 z 17.08.2000
• ogrodzenie z bramą, nr rej.: A-12 z 17.08.2000
• drewniana filialna cerkiew prawosławna pod wezwaniem św. Jana Teologa (dawniej greckokatolicka), 1771, nr rej.: 9 z 3.11.1951
• cmentarz prawosławny z cerkwią pw. Przemienienia Pańskiego (w pobliżu wsi Wygoda), 1857, nr rej.: A-96 z15.11.1990^[10].

Cerkiew prawosławna pw. Przemienienia Pańskiego, drewniana z 1840 r., przeniesiona z Czyżyk w 1925 r. na cmentarz w Nowoberezowie

Osoby związane z Nowoberezowem

• Antoni Pańkowski (1805–1877) – duchowny greckokatolicki (unicki), po 1838 prawosławny, proboszcz nowoberezowski, organizator zamieszek w Nowoberezowie w październiku 1838 r.
• Antoni Lebiedź – polski działacz polityczny i samorządowy, poseł na Sejm PRL II kadencji (1957–1961)^[11].

Zobacz też

• Zdobnictwo drewnianych domów na Podlasiu