Octavio Paz

Octavio Paz Lozano (ur. 31 marca 1914 w Meksyku, zm. 19 kwietnia 1998 tamże) – meksykański poeta, eseista, krytyk i dziennikarz. W latach 1945–1968 pracował w służbie dyplomatycznej. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1990.

Octavio Paz

Imię i nazwisko	Octavio Paz Lozano
Data i miejsce urodzenia	31 marca 1914 Meksyk
Data i miejsce śmierci	19 kwietnia 1998 Meksyk
Narodowość	meksykańska
Język	hiszpański
Alma Mater	Universidad Nacional Autónoma de México
Dziedzina sztuki	poezja, proza
Odznaczenia
Nagrody
Nagroda Nobla w dziedzinie literatury Nagroda Księcia Asturii: Komunikacja i Działania na rzecz Ludzkości, 1993 Międzynarodowa Nagroda Neustadt: 1982

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Octavio Paz urodził się 31 marca 1914, w czasie trwania Rewolucji meksykańskiej. Jego ojciec, adwokat, był przedstawicielem Emiliano Zapaty^[1]. Jego matka mieszkała w czasie rewolucji w domu teścia, Ireneo Paz, w Mixcoac, wtedy wioski znajdującej się w pobliżu miasta Meksyk. Pozostali tam do czasu kiedy Octavio Paz Solórzano wraz z reprezentantami ruchu zapatystów musiał szukać azylu w Los Angeles, w Stanach Zjednoczonych, gdzie pozostał aż do 1919.

W tym czasie pozostawał pod opieką swojej matki Josefina Lozano, ciotki Amalia Paz Solórzano i dziadka, Ireneo Paz (1836-1924) byłego żołnierza wojsk Porfirio Díaz. Jego ojciec, Octavio Paz Solórzano (1883-1935), najmłodszy z siedmiorga rodzeństwa, pracował jako notariusz i prawnik dla Emiliano Zapaty, był zaangażowany w reformę rolną, która nastąpiła po Rewolucji. Brał czynny udział w ruchu Vasconcelosego.

W 1931 zakłada wraz z grupą przyjciół pismo literackie Barandal^[2]. Debiutuje w 1933 tomikiem wierszy Luna silvestre^[3]. Przerywa studia na Uniwersytecie w Meksyku, wyjeżdża na półwysem Jukatan, gdzie zakłada szkołę dla dzieci robotników i chłopów^[4].

Późniejsze życie

W 1937 wyjeżdża na kongres pisarzy w Hiszpanii, znajdującej się w wtedy w trakcie wojny domowej. Spotyka tam poetów i artystów obszaru języka hiszpańskiego^[4]. Do Meksyku wraca w 1938, rozpoczynając działalność polityczno-publicystyczną w środowiskach socjalistycznych^[5].

W 1943 dzięki stypendium Guggenheima wyjeżdża do Stanów Zjednoczonych. Po powrocie do Meksyku wstępuje do meksykańskiej służby zagranicznej. W 1945 wyjeżdża na placówkę dyplomatyczną do Francji^[6].

W 1962 zostaje ambasadorem Meksyku w Indiach. Podaje się do dymisji w 1968 w odpowiedzi na użycie broni palnej przez meksykańską policję wobec protestujących w przeddzień otwarcia Letnich Igrzysk Olimpijskich (Masakra w Tlatelolco)^[7].

Stopniowo zyskuje też międzynarodowy rozgłos literacki. Jest wielokrotnie nagradzany i w 1990 otrzymuje Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury.

W 1965 żeni się z Francuzką, Marie-José Tramini.

Po rezygnacji z kariery dyplomatycznej wykłada na Universytecie w Cambridge i Uniwersytecie Harvarda.

Umiera na raka, 19 kwietnia 1998^[8].

Nagrody i wyróżnienia

• 1956 Premio Xavier Villaurrutia,
• 1967 zostaje członkiem meksykańskiego Colegio Nacional^[9],
• 1977 Premio Nacional de Ciencias y Artes,
• 1977 Nagroda Jerozolimska,
• 1978 doktorat honorowy Narodowy Uniwersytet Autonomiczny Meksyku^[10],
• 1980 doktorat honorowy Uniwersytetu Harvarda^[11]
• 1980 Premio Ollin Yoliztli,
• 1981 Nagroda Cervantesa,
• 1982 Neustadt International Prize for Literature,
• 1984 Nagroda Pokojowa Księgarzy Niemieckich,
• 1985 Premio Internacional Alfonso Reyes,
• 1987 Premio Internacional Menéndez Pelayo,
• 1989 Prix Alexis de Tocqueville,
• 1990 Nagroda Nobla w dziedzinie literatury,
• 1991 Wielki Oficer Orderu Zasługi Republiki Włoskiej 1991^[12],
• 1993 Nagrody Księżnej Asturii dla założonego przez niego pisma Vuelta.

Upamiętnienie

Jego wizerunek znajdował się na meksykańskiej monecie okolicznościowej o nominale 20 peso bitej w latach 2000-2001^[13].

Twórczość

Jego twórczość ulegała wielu wpływom, m.in. marksizmu, surrealizmu i mitologii Azteków.

W poemacie Piedra de sol (Kamień słońca, 1957) posługuje się kontrastowymi obrazami, koncentrującymi się na azteckim kamieniu kalendarzowym (przedstawiającym wszechświat), symbolizującymi samotność jednostki i jej poszukiwania więzi z innymi. Wątkiem jego twórczości są rozważania nad rolą poezji w świecie oraz analiza związku między historią a charakterem.

Poezje

• Dziki księżyc (1933) – debiut
• No pasaran! (Nie przejdą, 1937)
• Człowieczy korzeń (1937)
• W twym jasnym cieniu i inne wiersze o Hiszpanii (1937)
• Wolność na słowo (Libertad bajo palabra, 1949)
• Salamandra (1962)
• Biel (Blanco, 1967)
• Małpa gramatyczna (1974)
• Z prochu jesteśmy • Od romantyzmu do awangardy (1974)
• Pochmurno (1987)
• Inny głos (1990)

Eseje

• Labirynt samotności (1950)
• Postdata (1968)
• Podwójny płomień • Miłość i erotyzm (1993)