Operacja Źródło Młodości

Operacja Źródło Młodości^[3] lub operacja Awiw Ne’urim (hebr. מבצע אביב נעורים, Miwca Awiw Ne’urim) – izraelska operacja wojskowa przeprowadzona w dniach 9–10 kwietnia 1973 roku w Bejrucie, która miała na celu atak na cele związane z Fatahem, Demokratycznym Frontem Wyzwolenia Palestyny/Ludowym Frontem Wyzwolenia Palestyny^[a] i Organizacją Wyzwolenia Palestyny w stolicy Libanu Bejrucie.

Ten artykuł dotyczy operacji wywiadu. Zobacz też: Źródło młodości.

מבצע אביב נעורים

Operacja Źródło Młodości

Od lewej: Ehud Barak, Emmanu’el Szaked, Sza’ul Ziw i Amnon Lipkin-Szachak, uczestnicy operacji
Konflikt	izraelsko-palestyński
Strony konfliktu
Izrael  Liban  Fatah LFWP  DFWP  OWP
Przyczyny operacji
• odwet za zamach na izraelskich sportowców w Monachium w 1972 roku
Cele operacji
• zabicie trzech ważnych członków organizacji palestyńskich i atak na cele powiązane z organizacjami palestyńskimi
Dowództwo operacji	• gen. bryg. Emmanu’el Szaked • płk Szabataj Lewi (siły morskie)
Czas operacji	9 kwietnia–10 kwietnia 1973
Miejsce operacji	Bejrut i Sydon, Liban
Siły przydzielone do operacji	• Sajjeret Matkal • Szajjetet 13 • 50 Batalion Spadochroniarzy z 35 Brygady Spadochronowej • Jednostka 707 • Jednostka 8200 • 9 korwet rakietowych typu Sa’ar 2 i korwet rakietowych typu Sa’ar 3 • 2 okręty patrolowe typu Dabur
Rezultaty operacji
• wszystkie założone cele zostały zrealizowane
Straty stron konfliktu
• dwóch zabitych • ranni (źródła nie podają ich liczby) • zabójstwo Kamala Adwana, Kamala Nasira i Mohameda Jusufa an-Nadżira • zniszczenie budynku DFWP/LFWP oraz Fatahu • zniszczenie celów związanych z Fatahem i OWP • 40 zabitych palestyńskich bojowników, 2 zabitych libańskich żołnierzy[1]/100 zabitych[2] • 29 rannych[1]
Ofiary cywilne	• obywatelka Włoch • dwóch pracowników ochrony

Operacja ta była częścią szerszej operacji „Gniew Boży”, będącej izraelskim odwetem za zamach na izraelskich sportowców w Monachium podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich w 1972 roku^[4] .

Głównym założeniem operacji było zabicie Kamala Nasira(inne języki) – rzecznika prasowego OWP, Kamala Adwana(inne języki) – dowódcy operacyjnego OWP i Mohameda Jusufa an-Nadżira(inne języki) (Abu Jusufa) – przywódcy Czarnego Września. Ponadto Izraelczycy mieli zaatakować sztab LFWP/DFWP i Fatahu oraz miejsca, gdzie Palestyńczycy mieli przechowywać broń i amunicję. Wymienionych przedstawicieli organizacji palestyńskich zabito, wysadzono składy broni i warsztaty. Straty w zabitych i rannych poniosły obie strony. W wyniku działań izraelskich żołnierzy zginęła również obywatelka Włoch.

Tło operacji

W 1972 roku, w Izraelu oraz w Europie, miały miejsce zamachy, których ofiarami byli obywatele izraelscy. Ataki były inspirowane i przeprowadzane, według Izraelczyków, przez działające w Libanie organizacje palestyńskie (przede wszystkim Czarny Wrzesień) i wspierające je organizacje komunistyczne^[5]. Do tych wydarzeń należały między innymi^[5]:

• porwanie samolotu belgijskich linii lotniczych Sabena(inne języki) 8 maja 1972 roku,
• atak na lotnisku im. Dawida Ben Guriona(inne języki) w Lod członków Japońskiej Armii Czerwonej 30 maja 1972 roku,
• podłożenie bomby w samolocie izraelskich linii El-Al lecącego z Rzymu 16 sierpnia 1972 roku,
• atak na izraelską ambasadę w Bangkoku(inne języki) i wzięcie jej pracowników jako zakładników 28 września 1972 roku.

We wrześniu 1972 roku, podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich, członkowie Czarnego Września wtargnęli do wioski olimpijskiej w Monachium. Przeprowadzili oni atak na izraelską reprezentację, w wyniku którego zginęło 11 Izraelczyków. Skłoniło to izraelską premier Goldę Meir wraz z członkami struktur bezpieczeństwa do podjęcia decyzji o przeprowadzeniu ataków odwetowych na członków tej organizacji (operacja „Gniew Boży”). Przeprowadzeniem ataków mieli zająć się funkcjonariusze Mosadu, którzy mieli w Europie znaleźć i zabić odpowiedzialnych za zaplanowanie i przeprowadzenie ataku na sportowców w Monachium^[6]. W trakcie operacji Mosad zabił osoby związane z Czarnym Wrześniem we Francji, Grecji czy na Cyprze. Trzy osoby będące na liście celów przebywały jednak w Bejrucie. Byli to: Kamal Nasir – rzecznik prasowy OWP, Kamal Adwan – dowódca operacyjny OWP i Mohamed Jusuf an-Nadżir (Abu Jusuf) – przywódca Czarnego Września^[b][7][8]. Zonder podaje, że Adwan i Nasir nie byli zaangażowani w planowanie zamachu w Monachium, ale zostali dołączeni do listy celów przy okazji przeprowadzania operacji w Bejrucie^[9] .

Przygotowania

Plan operacji z siłami użytymi w niej. Od góry Cila, Awiwa i Gila, Warda oraz Jehudit.

Pierwotnie operacja miała być dużym desantem w Bejrucie, który odciąłby część miasta i zakończyłby się szturmem na cele. Koncepcję tę odrzucono. Ówczesny minister obrony Mosze Dajan uznał jednak, że operacja powinna zostać rozszerzona o ataki na siedzibę DFWP/LFWP, siedzibę Fatahu i składy broni i amunicji organizacji palestyńskich^[5][10][11].

Siłom biorącym w operacji wyznaczono pięć celów, którym nadano następujące kryptonimy^[5][2]:

• Awiwa (hebr. אביבה) – dwa siedmiopiętrowe budynki, w których mieszkali Kamal Adwan, Abu Jusuf i Kamal Naser. Bloki znajdowały się przy rue Verdun(inne języki) w Bejrucie. Miały one zostać zaatakowane przez przebrany za cywilów oddział Sajjeret Matkal pod dowództwem Ehuda Baraka^[c].
• Gila (hebr. גילה) – był to siedmiopiętrowy budynek, w którym według wywiadu, miały znajdować się siedziba i koszary LFWP/DFWP. Cel ten miał być zaatakowany i wysadzony przez 50. Batalion Spadochroniarzy pod dowództwem ppłka Amnona Lipkin-Szachaka oraz płetwonurków z Jednostki 707.
• Cila (hebr. צילה) – cywilny budynek w północno-wschodniej części Bejrutu, w którym Fatah składował broń, amunicję i ładunki wybuchowe.
• Warda (hebr. ורדה) – dwa budynki w dzielnicy Al-Uza’i na południu Bejrutu. Miały one należeć do Fatahu, w jednym budynku miał być skład ładunków wybuchowych, a w drugim miały powstawać plany zamachów w Strefie Gazy. W to miejsce skierowano oddział Szajjetet 13 pod dowództwem ppłka Sza’ula Ziwa.
• Jehudit (hebr. יהודית) – budynek znajdujący się na północ od Sydonu. Według doniesień wywiadu był to warsztat broni Fatahu. Cel miał zostać zaatakowany przez drugi oddział 50. Batalionu Spadochroniarzy.

Funkcjonariusze Mosadu, którzy brali udział w operacji „Gniew Boga”, mieli wspomóc izraelskich żołnierzy informacjami na temat zlokalizowania Nasira, Adwana i Abu Jusufa oraz zorganizowaniem transportu dla oddziałów Baraka i Lipkin-Szachaka w Bejrucie^[9] [2].

Transport oraz zabezpieczenie operacji stanowiło dziewięć korwet rakietowych typu Sa’ar 2 („Miznak”, „Miwtach”, „Ako”, „Ejlat”, „Misgaw”) i typu Sa’ar 3 („Sa’ar”, „Sufa”, „Cherew”, „Ga’asz”) oraz dwa okręty patrolowe typu Dabur. Okręty miały zabrać na swoich pokładach dodatkowo 48 pontonów. Dowódcą oddelegowanych sił Izraelskiego Korpusu Morskiego mianowano płka Szabataja Lewiego^[5].

Zabezpieczeniem wywiadowczym zajęła się Jednostka 8200, a konkretnie wydzielone do operacji dwa zespoły. Jeden miał wspomagać nasłuchem siły operujące w Bejrucie, a drugi – oddział, który miał operować w rejonie Sydonu^[12] .

Przebieg operacji

Od 1 do 7 kwietnia do Bejrutu przybyli oficerowie Mosadu i podając się za turystów z Niemiec, Belgii i Wielkiej Brytanii wynajęli pokoje w różnych hotelach w mieście oraz wypożyczyli przynajmniej trzy samochody, które miały służyć do transportu izraelskich żołnierzy^[13][14].

Rankiem dziewiątego kwietnia z portu w Hajfie wyszły w morze korwety rakietowe oraz łodzie patrolowe. Okręty „Miznak” i „Sa’ar” służyły jako okręty dowodzenia operacją. „Ga’asz” i „Miwtach” transportowały na swoich pokładach płetwonurków z Jednostki 707 i oddział spadochroniarzy, którzy mieli zaatakować cel Jehudit. Dwa okręty patrolowe typu Dabur i okręt „Ako” z 11 żołnierzami skierowały się w kierunku celu Cila. „Ejlat” i „Cherew” transportowały żołnierzy Sajjeret Matkal, spadochroniarzy Amnona Lipkin-Szachaka oraz płetwonurków z Jednostki 707 do celów Awiwa i Gila. Okręty „Misgaw” i „Sufa” transportowały żołnierzy Szajjetet 13 do celu Warda. Siły przybyły do Bejrutu po zmroku^[5].

Awiwa

Zniszczone mieszkanie Adwana w Bejrucie.

Komandosi Sajjeret Matkal z plaży zostali przetransportowani przy pomocy samochodów w pobliże celu. Na miejscu przebrali się w cywilne stroje i udali w kierunku wyznaczonych na cele budynków. Przebrany za kobietę Ehud Barak i udający jej kochanka Muki Becer dali znak, że brama wejściowa do bloku jest otwarta i nie ma w okolicy ochrony^[15]. Siły Sajjeret Matkal podzieliły się na pięć grup uderzeniowych^[5]. Wywiad informował, że ochrona obiektu miała znajdować się w samochodzie marki Mercedes, ale tej nocy ochroniarze przybyli samochodem Renault. Pozostawieni na dole bloku żołnierze zaczęli ostrzeliwać samochód, którego kierowca osunął się na kierownicę i klaksonem zaalarmował okolicę^[15].

W tym samym czasie oddział Becera i Jonatana Netanjahu dotarł do mieszkania Abu Jusufa i wysadził drzwi wejściowe. Początkowo komandosi nie mogli zlokalizować celu. W mieszkaniu było pięcioro dzieci, a Abu Jusuf zabarykadował się w sypialni z żoną. Izraelczycy najpierw zaczęli strzelać przez drzwi, a później wyważyli drzwi do sypialni i oddali strzały do obu osób. W drugim bloku Izraelczycy dotarli do mieszkań Adwana i Nasira. Po wtargnięciu do mieszkania tego pierwszego jeden z komandosów został raniony. Po krótkiej wymianie ognia Adwan został zabity, a żołnierze przystąpili do zbierania dokumentów. W tym samym czasie trzeci zespół pod dowództwem Cwikiego Liwne wysadził drzwi mieszkania Nasira i zaczął go szukać. Zabito go w kuchni, a w mieszkaniu poza dwoma kobietami nikogo innego nie znaleziono^[16]. Kiedy komandosi opuszczali mieszkanie Nasira doszło do postrzelenia Włoszki, która obudzona wystrzałami otworzyła drzwi na korytarz. Kobieta zmarła^[2].

Kiedy trzy oddziały szturmowe opuszczały budynek, pozostali na ulicy komandosi walczyli z przybyłą na miejsce libańską żandarmerią wojskową. Po zniszczeniu trzech samochodów z żandarmami Izraelczycy postanowili uciec cywilnymi samochodami na plażę. Atak na cel Awiwa miał trwać 30 minut^[17].

Gila

Trzy porzucone samochody użyte przez Izraelczyków podczas operacji w Bejrucie.

Oddział Lipkin-Szachaka dotarł do wybrzeży Bejrutu w strojach cywilnych^[5]. W oddziale, poza spadochroniarzami znajdował się medyk z Jednostki 707, komandos z Szajjetet 13 oraz trzech kierowców^[5][18]. Po zbliżeniu się do budynku DFWP/LFWP Lipkin-Szachak wybrał dwóch żołnierzy, którzy mieli zabić dwóch strażników. Nie zauważono jednak dwóch pozostałych, którzy znajdowali się w pobliskim samochodzie z karabinem DSzK. Izraelczykom udało się po cichu wyeliminować dwóch pierwszych strażników, jednak pozostali dwaj w aucie otworzyli ogień w kierunku komandosów. Jeden zginął na miejscu, drugi później, w wyniku odniesionych ran. Zaalarmowało to znajdujących się w budynku bojowników, którzy zaczęli ostrzeliwać Izraelczyków. Emmanu’el Szaked nakazał rozpoczęcie działań wspierających. W stronę Bejruetu zostali wysłani kolejni żołnierze, aby zabezpieczyć obszar operacji. Czterem spadochroniarzom udało się wejść do budynku i rozmieścić ładunki wybuchowe, których zapalniki ustawiono na trzyminutowe opóźnienie. Następnie Izraelczycy wsiedli do trzech samochodów i zaczęli wycofywać się w stronę plaży Ramlet al-Ba’ida. Z plaży ranni i ciało zabitego spadochroniarza zostali zabrani przez śmigłowce. Reszta grupy wycofała się pontonami na okręty. Atak na cel trwał 24 minuty^[2][19].

Cila

Oddział pod dowództwem ppłka Szmu’ela Presburga nie napotkał na swojej drodze do celu żadnego oporu. Budynek został wysadzony, a oddział szturmowy wycofał się na plażę i wrócił pontonami na okręty^[5].

Warda

Oddział Sza’ula Ziwa podzielił się na dwa zespoły uderzeniowe. Jeden zaatakował biuro Fatahu, a drugi skład ładunków wybuchowych. Szturm na cele trwał 10 minut, budynki zostały wysadzone w powietrze^[5].

Jehudit

Grupa spadochroniarzy podzieliła się po desancie na trzy części: jedną uderzeniową, dwie zabezpieczające. Siły te bez problemu i nie napotkawszy oporu wysadziły w powietrze warsztat broni^[5].

Rezultaty operacji

Izraelczycy ogłosili, że operacja zakończyła się sukcesem. Zabito trzy ważne osoby powiązane z palestyńskimi organizacjami. Według różnych źródeł w wyniku ataku miało zginąć od 40^[1] do ok. 100 palestyńskich bojowników^[2]. W wyniku działań prowadzonych przez izraelskich żołnierzy zginęło także dwóch pracowników ochrony i obywatelka Włoch^[2].

Ówczesny minister obrony Szimon Peres nazwał operację „wielkim zwycięstwem Izraela w walce z arabskim terroryzmem”^[20]. Amnon Lipkin-Szachak i kpt. Menachem Zaturski otrzymali za operację Medal za Odwagę. Medal za Wybitną Służbę otrzymali por. Aharon Sabag oraz kpt. Rafi Ejal^[2].

Swoją solidarność z Libanem ogłosiła Syria. Prezydent Egiptu Anwar as-Sadat wysłał do Bejrutu swojego przedstawiciela, który miał przekazać rodzinom ofiar odszkodowania. Egipcjanie uznali ponadto atak za militarną eskalację ze strony Izraela i próbę narzucenia swojej władzy w regionie. Władze Libanu wystąpiły do ONZ z prośbą o potępienie ataku. W Bejrucie doszło do protestów antyizraelskich i antyamerykańskich^[21].

Według źródeł libańskich w wyniku ataku zginęło dwóch cywilów, dwóch przedstawicieli służb bezpieczeństwa, a raniono 29 osób. Z kolei armia libańska podała informację o śmierci 11 osób^[21].

Popkultura

Operacja „Źródło Młodości” została ukazana w filmie Stevena Spielberga Monachium z 2005 roku^[22][23].

Uwagi

1. Źródła nie są zgodne, czy były to cele powiązane z LFWP, czy z DFWP, patrz: Bar-Zohar i Mishal 2016 ↓, s. 181 i strona Sił Obronnych Izraela. Dlatego w każdym przypadku podawania tej informacji w haśle będą użyte nazwy dwóch organizacji LFWP/DFWP.
2. Gazeta „Dawar” z 11 kwietnia 1973 roku podaje, że wszyscy trzej powiązani byli z Czarnym Wrześniem i Fatahem, zob.„Dawar”, 11.04.1973, s. 3.
3. Źródła nie podają stopnia, jaki posiadał w tym czasie Ehud Barak. Należy zaznaczyć, że źródła z 1973 roku nie podają informacji na temat tego, że w operacji wziął udział Sajjeret Matkal, „Dawar”, 11.04.1973, s. 3 lub Jaari 1973 ↓, s. 3. Informacja o istnieniu jednostki przez długi czas pozostawała w tajemnicy.