Al-Fatah

Al-Fatah (arab. ‏فتح‎; odwrotny akronim od arab. ‏حركة التحرير الوطني الفلسطيني‎, trb. Harakat at-Taḥrīr al-Waṭanī al-Filasṭīnī, Palestyński Ruch Wyzwolenia Narodowego^[1]) – palestyńska organizacja polityczno-wojskowa.

Al-Fatah

‏حركة التحرير الوطني الفلسطيني‎

Państwo	Palestyna /  Izrael
Lider	Faruk al-Kaddumi
Data założenia	1958
Adres siedziby	Ramallah
Ideologia polityczna	nacjonalizm, sekularyzm[1]
Członkostwo międzynarodowe	Międzynarodówka Socjalistyczna
Barwy	żółty
Obecni posłowie	45/132
Strona internetowa

Nazwa

Słowo Fatah jest odwrotnym akronimem pełnej nazwy grupy^[1]. Składa się z trzech liter F–T–Ḥ, od Harakat at-Taḥrīr al-Waṭanī al-Filasṭīnī, czyli Palestyński Ruch Wyzwolenia Narodowego^[1].

Historia

Fedaini al-Fatahu w Bejrucie w 1979 roku

Został utworzony w 1958 roku^[2] przez emigrantów palestyńskich w Kuwejcie^[1]. Założycielami al-Fatah byli Jasir Arafat, Salah Chalaf (ps. Abu Ijad) i Chalil al-Wazir (ps. Abu Dżihad)^[1]. Działalność al-Fatahu finansowana była z darowizn zwolenników^[1][3]. Organem Fatah było pismo „Filasṭīn al-Thawra” („Rewolucja Palestyńska”)^[4]. Zbrojnym ramieniem grupy była Al-Asifa (Burza) działająca od końca 1964 roku^[4][1]. W 1963 roku rozwinęły się w grupie struktury typu komandoskiego. W 1964 roku partyzanci al-Fatahu przeprowadzili pierwszą akcję wojskową na obszarze Izraela^[2]. Obozy partyzanckie al-Fatah znajdowały się w Libanie i Jordanii^[5].

21 marca 1968 roku fedaini z Al-Asifa stoczyli bitwę z wojskami izraelskimi w Al-Karamie. Bitwa zakończyła się sukcesem propagandowym Palestyńczyków. Pomimo izraelskiej przewagi fedainom udało się doprowadzić do wycofania się wojsk izraelskich z miejscowości. Zwycięstwo okupione zostało życiem połowy bojowników Al-Asifa^[1]. Wydarzenia z Al-Karamy przyczyniły się do objęcia przez Arafata urzędu przewodniczącego Organizacji Wyzwolenia Palestyny w 1969 roku^[1]. Od tego momentu al-Fatah utrzymuje w OWP przewodnią pozycję^[2]. W latach 1968–1969 do Fatah przyłączyły się m.in. Awangarda Wyzwolenia Palestyny, Front Rewolucji Palestyńskiej i Święta Wojna^[4].

We wrześniu 1970 roku al-Fatah wraz z innymi ugrupowaniami OWP uwikłał się w wojnę z rządem jordańskim (Czarny Wrzesień)^[6]. Siły OWP zostały rozbite przez jordańskie wojsko i zmuszone do wycofania się do Libanu^[6][3]. Na cześć tych wydarzeń sformowana została organizacja terrorystyczna Czarny Wrzesień^[6], w której skład weszli członkowie al-Fatah^[6].

W pierwszej połowie lat 70. sformowana została Brygada 17, elitarny oddział al-Fatah odpowiedzialny za operacje wywiadowcze i uderzeniowe^[7].

W 1974 roku z grupy wyrzucony został ekstremistyczny Abu Nidal^[8]. Polityk ten założył rozłamową Rewolucyjną Radę Fatah^[8].

22 listopada 1974 roku Jasir Arafat wystąpił przed delegatami posiedzenia plenarnego Organizacji Narodów Zjednoczonych^[9]. Zażądał likwidacji Izraela i utworzenia w jego miejsce ekumenicznego państwa Żydów, muzułmanów i chrześcijan^[9]. Wkrótce po tym ONZ uznało prawo samostanowienia narodu palestyńskiego^[9].

W styczniu 1976 roku al-Fatah włączył się w wojnę domową w Libanie, w której poparł libańską lewicę zrzeszoną w Libańskim Ruchu Narodowym^[10].

W 1982 roku wojsko izraelskie zniszczyło struktury al-Fatahu w Libanie^[6]. Odtąd przywódcy Fatahu przebywali w Tunisie^[9]. W 1983 roku ugrupowanie opuściła frakcja radykalna, która sformowała Fatah al-Intifada^[11].

Pod koniec lat 80. al-Fatah wyrzekł się terroryzmu^[12]. Na początku lat 90. rozpoczęły się rozmowy pokojowe pomiędzy OWP a Izraelem^[12]. OWP w rozmowach reprezentował Arafat^[12]. W 1993 roku Arafat i Icchak Rabin wypracowali porozumienie, na mocy którego rok później utworzona została Autonomia Palestyńska. Al-Fatah zdominował struktury Autonomii^[13][12].

W 1995 roku powstała zbrojna frakcja al-Fatah Tanzim (Organizacja)^[14], a w 2000 roku Brygady Męczenników Al-Aksa^[15].

Po śmierci Arafata w 2004 roku przewodniczącym al-Fatah został Faruk al-Kaddumi^[2]. W wyborach prezydenckich w Autonomii Palestyńskiej w 2005 roku al-Fatah poparł Mahmuda Abbasa^[2]. W wyborach parlamentarnych w styczniu 2006 roku utracił większość w parlamencie, lista al-Fatahu zdobyła wtedy 41,43% głosów. W 2007 roku organizacja utraciła wpływy w Strefie Gazy na rzecz Hamasu^[16][2], ograniczając je do Zachodniego Brzegu^[2].

Ideologia

Głównym celem al-Fatah jest wyzwolenie Palestyny spod panowania Izraela^[3]. Jest on ruchem świeckim^[1].