Pąkle

Pąkle^[1] (Balanomorpha) – rząd wąsonogów z infragromady toraczkowców. Osobniki dorosłe są osiadłe i mają ciało chronione pancerzykiem z płytek wapiennych.

Pąkle

Balanomorpha
Pilsbry, 1916
Pąkle
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	skorupiaki/Pancrustacea
(bez rangi)	Altocrustacea
(bez rangi)	Multicrustacea
Gromada	Thecostraca
Podgromada	wąsonogi
Infragromada	toraczkowce
Nadrząd	Thoracicalcarea
(bez rangi)	Sessilia
Rząd	pąkle

Morfologia

Osobniki dorosłe mają ciało silnie zmodyfikowane, przystosowane do osiadłego trybu życia. Głowa jest uwsteczniona; jej część przedgębowa służy do szerokiego osadzenia się w podłożu. Czułki pierwszej pary wraz z gruczołami cementowymi służą przyczepieniu się do podłoża w fazie przejściowej do osiadłości. Czułków drugiej pary i oczu brak zupełnie^[2][3]. Szczęki obu par są płatowate i zaopatrzone w szczecinki. Karapaks ma formę worka obejmującego ciało^[3]. Od zewnątrz ciało chronione jest płytkami wapiennymi – kariną, tergami, rostrum, płytkami bocznymi i skutami. Po jednej terdze i skucie formują zwykle wieczko zamykające jamę objętą karapaksem^[2]. Tułów zaopatrzony jest w sześć par dwugałęzistych, wieloczłonowych odnóży tułowiowych (torakopodiów) zmodyfikowanych w pierzasto oszczecinione wąsy filtracyjne. Odwłok jest uwsteczniony. Układ krwionośny jest praktycznie zamknięty, o zredukowanym sercu. Oddychanie zachodzi całą powierzchnią ciała. Jajniki umieszczone są w przedniej części ciała, a jajowody uchodzą przy pierwszej parze torakopodiów. Jądra leżą w tułowiu. Prącie jest wielokrotnie dłuższe od ciała^[3].

Rozród i rozwój

U pąkli występuje obojnactwo. Zapłodnienie ma formę krzyżową^[2][3]. Bruzdkowanie jest całkowite^[2]. Inkubacja jaj odbywa się w jamie karapaksu. Klujące się z jaj pływiki (naupilusy) uwalniane są do toni wodnej^[2][3]. Mają one trójkątny karapaks z kolcami^[2]. Przeobrażają się one potem do stadium popływika (metanaupilusa)^[2][3]. Ma on zawiązki oczu złożonych i odnóży tułowiowych^[2]. Popływik przekształca się w larwę cyprysową^[2][3]. Ta ma bocznie spłaszczone ciało z dwuklapowym karapaksem, oczami złożonymi i sześcioma nitkowatymi torakopodiami^[2]. Jest stadium niepobierającym pokarmu^[3]. Po przytwierdzeniu się do podłoża wydzieliną gruczołów cementowych przekształca się w formę osiadłą^[2][3].

Ekologia i występowanie

Należą do grupy troficznej filtratorów. Liczne gatunki są komensalami, przytwierdzającymi się do innych zwierząt i pozyskującymi resztki ich pokarmu^[3].

Rozmieszczone są kosmopolitycznie, w wodach słonych i słonawych. W Bałtyku reprezentowane są przez zawleczoną pąklę niespodziewaną^[3].

Taksonomia

Do rzędu tego zalicza się 14 rodzin zgrupowanych w czterech nadrodzinach i dwóch podrzędach^[4][5]:

• †Balanoformes Kočí, Buckeridge & Newman, 2017
  • †Pachydiadematoidea Chan et al., 2021
    • †Pachydiadematidae Chan et al., 2021
  • rodzaje incertae sedis: †Epibrachylepas i †Parabrachylepas
• Neobalanoformes Gale 2014
  • Balanoidea Leach, 1817
    • Balanidae Leach, 1817 – pąklowate
    • Pyrgomatidae Gray, 1825
  • Chthamaloidea Darwin, 1854
    • Catophragmidae Utinomi, 1968
    • Chionelasmatidae Buckeridge, 1983
    • Chthamalidae Darwin, 1854
    • Pachylasmatidae Utinomi, 1968
    • Waikalasmatidae Ross & Newman, 2001
  • Coronuloidea Leach, 1817
    • Austrobalanidae Newman & Ross, 1976
    • Bathylasmatidae Newman & Ross, 1971
    • Chelonibiidae Pilsbry, 1916
    • Coronulidae Leach, 1817
    • Tetraclitidae Gruvel, 1903
  • Elminioidea Chan et al., 2021
    • Elminiidae Foster, 1982