Płucnica płotowa

Płucnica płotowa, brązowniczka płotowa (Cetraria sepincola (Ehrh.) Ach.) – gatunek grzybów z rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae)^[1]. Ze względu na symbiozę z glonami zaliczany jest do porostów^[2].

Płucnica płotowa

Płucnica płotowa na gałązce kosodrzewiny
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	miseczniaki
Rząd	misecznicowce
Rodzina	tarczownicowate
Rodzaj	plucnica
Gatunek	płucnica płotowa
Nazwa systematyczna
Cetraria sepincola (Ehrh.) Ach. Methodus, Sectio post.: 297 (1803)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cetraria, Parmeliaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten opisał w 1793 r. Jakob Friedrich Ehrhart jako Lichen sepincola (w tłumaczeniu na język polski: porost płotowy), później zaliczany był on do różnych rodzajów. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Erik Acharius w 1803 r.

Synonimy nazwy naukowej^[3]:

• Cetraria sepincola var. ulophylla Ach. 1803
• Lichen sepincola Ehrh. 1785
• Lobaria sepincola (Ehrh.) Hoffm. 1796
• Parmelia sepincola (Ehrh.) Spreng. 1827
• Physcia sepincola (Ehrh.) DC. 1805
• Platysma sepincola (Ehrh.) Hoffm. 1790
• Tuckermanopsis sepincola (Ehrh.) Hale 1987

Nazwy polskie według W. Fałtynowicza^[2].

Charakterystyka

Plecha

Listkowata, niewielka, tworząca kępki o średnicy 1–2 cm. Jest nieregularna lub rozetkowata i głęboko wcinana. Poszczególne odcinki plechy mają długość do 2 mm, są przylegające do podłoża, lub wznoszące się. Mają gładkie, lub delikatnie wcinane brzegi. Powierzchnia górna gładka, matowa lub błyszcząca, bez urwistków i izydiów, o barwie brązowej, oliwkowej, zielonobrunatnej lub ciemnobrunatnej. Dolna powierzchnia plechy jest brudnobiała lub jasnobrunatna i posiada nieliczne chwytniki. Plecha heteromeryczna z glonami protokokkoidalnymi^[4][5].

Rozmnażanie

Rozmnaża się głównie przez zarodniki. Na plesze zawsze i zazwyczaj licznie występują owocniki typu apotecjum, często zasłaniające plechę. Mają średnicę 1–4 mm i wyrastają na brzegach oraz na końcach odcinków. Mają błyszczące, czerwonobrunatne tarczki i cienki, gładki lub karbowany brzeżek plechowy^[4]. Worki o zgrubiałych ścianach. W jednym worku powstaje po 8 jednokomórkowych, bezbarwnych, prostych i elipsoidalnych zarodników o rozmiarach 7–10 × 4,5–6,5 μm^[5].

Reakcje barwne porostów

Wszystkie reakcje negatywne. Kwasy porostowe: kwas protolichesterynowy^[5].

Występowanie i siedlisko

Płucnica płotowa występuje głównie na półkuli północnej; w Ameryce Północnej, Europie, Azji i na niektórych wyspach. Na półkuli południowej opisano stanowiska tego gatunku tylko na wyspie Goodall w Antarktyce. W Europie północna granica zasięgu biegnie przez Grenlandię, Islandię i północne wybrzeża Półwyspu Skandynawskiego^[6]. Szczególnie częsta jest na wokółbiegunowych obszarach tundry^[5]. W Polsce występuje na obszarze całego kraju^[2], jest jednak rzadka. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status EN – gatunek w sytuacji bardzo wysokiego ryzyka wymarcia w stanie dzikim w regionie^[7]. W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej^[8].

Występuje na korze licznych gatunków drzew, zarówno liściastych, jak iglastych^[2]. Najczęściej obserwowana była na cienkich gałęziach brzóz. Czasami notowano występowanie także na drewnie i na skałach^[4]. W tundrze licznie rośnie na gałązkach karłowatych brzóz, wierzb, różanecznikow, borówek i bagna^[5].