Pałac w Litomyšli

Pałac w Litomyšli^[2] (cz. Zámek v Litomyšli) – pałac^[3] w Litomyšli^[2], w kraju pardubickim w Czechach. Jest uważany za jeden z najlepszych przykładów renesansowego zamku arkadowego, typu budynku, który został wymyślony we Włoszech, a potem zmodyfikowany w Europie Środkowej w XVI wieku^[4]. Należy do najważniejszych zabytków architektury Pogranicza Czesko-Morawskiego i jest jednym z najlepszych przykładów architektury renesansu w Czechach^[3].

Pałac w Litomyšli

nr rej. 11786/6-4176 z 3 maja 1958[1]
Państwo	Czechy
Miejscowość	Litomyšl
Adres	Jiráskova 93, 570 01 Litomyšl
Typ budynku	pałac
Styl architektoniczny	renesans
Architekt	Giovanni Battista Aostalli
Kondygnacje	3
Powierzchnia użytkowa	350000 m²
Rozpoczęcie budowy	1568
Ukończenie budowy	1581
Pierwszy właściciel	Vratislav z Pernštejna
Położenie na mapie Czech Pałac w Litomyšli
49°52′24,75″N 16°18′46,54″E
Strona internetowa

Pałac w Litomyšli^[a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Czechy
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, IV
Numer ref.	901
Region[b]	Europa i Ameryka Północna
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1999 na 23. sesji
Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

W 1962 obiekt został wpisany na listę narodowych zabytków kultury Republiki Czeskiej^[5]. W 1999 został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[4].

Historia

Według dokumentu z roku 1398 wiadomo, że istniał tu już pierwszy zamek. Badania archeologiczne i historyczne wykazały pozostałości średniowiecznej struktury poniżej oraz wewnątrz obecnego zamku. W 1425 roku miasto zostało zdobyte po oblężeniu przez husytów. Renowacja została przeprowadzona pod koniec wojen husyckich przez nowych właścicieli Litomyšli, rodzinę Kostków z Postupic. Był jednak trzykrotnie niszczony przez pożary z lat 1460, 1546 i z 1560. Ostatni pożar był najbardziej dotkliwy i niemal doprowadził zamek do ruiny^[4].

Zniszczoną twierdzę w 1567 przejął Wysoki Kanclerz Królestwa Czech Vratislav II z Pernštejna^[4]. Nowy właściciel polecił zbudować nowy pałac dla swej małżonki Marii Manrique de Lara^[6]. Zbudowano go w latach 1568–1581, a pracami kierował włoski architekt Giovanni Battista Aostalli^[7]. Pomagał mu także jego brat Oldřich (Ulrico). W roku 1649 zamek przejęli Trauttmansdorffovie, którzy dokonali drobnych zmian barokowych wewnątrz jak i na zewnątrz. W roku 1719 pałac przeszedł większą rekonstrukcję w stylu barokowym, za którą odpowiedzialny był architekt František Maximilián Kaňka. Duże zmiany, które dotyczyły wnętrza pałacu, miały miejsce w latach 1792–1796 (kiedy właścicielami zamku był ród Wallenstein-Wartembergów^[6]), jednak architekt Jan Kryštof Habich zachował renesansowe szczyty. Wówczas powstał także teatr, a jego dekorację malarską wykonał malarz wiedeńskiego dworu Josef Platzer^[8]. Od tego czasu nie było już żadnych zmian dotyczącej struktury, projektu czy dekoracji zamku^[4]. W roku 1855 właścicielami zamku zostali Thurn-Taxisovie^[8].

Na terenach zamkowych kręcono następujące filmy: Filozoficzna opowieść (1937), Młode lata (1952), Zapomnij o Mozarcie (1985) i Szkarłatny kwiat (1999)^[6].

Opis

Obiekt jest czteroskrzydłowy i trzypiętrowy. Południowo-wschodni róg skrzydła wschodniego zawiera kaplicę zamkową^[4]. Zewnętrzne ściany i szczyty zdobi sgraffito. Główny dziedziniec przystrojony jest na trzech ścianach renesansowym krużgankiem z trzema kondygnacjami arkad. Czwartą ścianę pokrywają malowidła o treści batalistycznej (w tym m.in. kopia manierystycznego obrazu Giulia Romana z Watykanu)^[7].

Zwiedzanie z przewodnikiem możliwe jest na dwa sposoby. Pierwszy pozwala zapoznać się z XVIII-wiecznym teatrem, w którym młody Bedřich Smetana pierwszy raz w życiu zagrał dla szerszej publiczności (miejsce urodzin kompozytora znajduje się zaraz obok pałacu) oraz z komnatami na pierwszym piętrze zachodniego skrzydła budowli. Drugi wariant obejmuje zwiedzanie renesansowej kaplicy św. Michała i sali bankietowej (pierwsze piętro wschodniego i północnego skrzydła)^[7].