Pałacyk Cukrowników

Pałacyk Cukrowników^[3][4], właśc. pałacyk Zjednoczenia Cukrownictwa^[2] lub pałac Zjednoczenia Cukrowników^[5] – zabytkowy pałacyk znajdujący się przy ul Mokotowskiej 25 w Warszawie. Siedziba Instytutu Adama Mickiewicza.

Pałacyk Cukrowników

nr rej. 919 z 15 listopada 1977[1]
Pałac i jego oficyny od strony ul. Mokotowskiej
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miejscowość	Warszawa
Adres	ul Mokotowska 25
Typ budynku	pałac
Styl architektoniczny	neorokoko[2]
Ukończenie budowy	ok. 1915
Położenie na mapie Warszawy Pałacyk Cukrowników
Położenie na mapie Polski Pałacyk Cukrowników
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Pałacyk Cukrowników
52°13′15,553″N 21°01′05,365″E

Korpus główny pałacyku ok. 1937 roku

Opis

Do lat 70. XIX wieku posesja stanowiła część obszernej nieruchomości należącej do Józefa Kaczyńskiego^[6]. W 1878 powstał tam parterowy dworek Kazimiery z Kaczyńskich Ćwierciakiewiczowej^[6]. W 1907 roku dworek wraz z rozbudowanymi oficynami przejął potomek Józefa, Mieczysław Kaczyński, który założył i prowadził tam drukarnię, zakład litograficzny oraz wytwórnię toreb (wspólnie z Wacławem Cywińskim)^[7].

W 1910 roku budynek został wynajęty na siedzibę zarządu spółek akcyjnych lubelskich cukrowni „Zbierski”, „Garbów”, „Lublin” i „Nielepów”. Prace adaptacyjne zlecono około 1915 roku Tadeuszowi Zielińskiemu^[8]. W 1922 roku Zarząd Cukrowni Lubelskich zakupił nieruchomość^[7]. Dworek rozbudowano i całkowicie przekształcono oraz wzniesiono nowe, piętrowe oficyny (również według projektu Tadeusza Zielińskiego)^[6]. Korpus główny pałacyku, posadowiony ukośnie w stosunku do linii ulicy, uzyskał ośmioosiową fasadę osadzoną na niskim pasie cokołu^[6].

W 1935 roku pałacyk został zakupiony przez Mieczysława Broniewskiego, specjalistę z dziedziny cukrownictwa, który zaadaptował budynek na rodzinną rezydencję według projektu Antoniego Jawornickiego^[9]. Wówczas nad każdą z oficyn, u podstawy dachu umieszczono rzeźby amorka z towarzystwie zajączków (lewa oficyna) bądź cieląt (prawa oficyna). Zarząd Cukrowni Lubelskich przeniósł się natomiast do kamienicy przy ul. Koszykowej 8.

Podczas II wojny światowej w pałacyku mieściły się biura sprzedaży podwarszawskich cukrowni^[10].

Budynek został lekko uszkodzony w 1944 roku^[2]. Po 1945 roku był siedzibą Klubu Inteligencji Pracującej Związku Walki Młodych^[2], a od 1971 roku − Instytutu Matematycznego Polskiej Akademii Nauk^[2]. W korpusie głównym zachowały się elementy przedwojennego wystroju^[11].

W 1977 pałacyk wraz z dziedzińcem i ogrodzeniem został wpisany do rejestru zabytków^[1]. W 2000 roku nieruchomość zwrócono spadkobiercy ostatniego właściciela^[6]. Od 2005 roku pałacyk jest własnością Instytut Adama Mickiewicza^[12].

W 2010 roku na bramie wjazdowej odsłonięto tablicę upamiętniającą założycieli Instytutu: Andrzeja Zakrzewskiego i Bronisława Geremka^[13].