Parafia Ewangelicko-Reformowana w Warszawie

Parafia Ewangelicko-Reformowana w Warszawie – zbór ewangelicki wyznania reformowanego działający w Warszawie, wchodzący w skład Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP. Proboszczem parafii pozostaje ksiądz Michał Jabłoński^[1]. W 2019 skupiała 432 wiernych^[2].

Parafia Ewangelicko-Reformowana w Warszawie

Kościół parafialny
Państwo	Polska
Siedziba	Warszawa
Adres	al. „Solidarności” 76 a
Data powołania	1776
Wyznanie	protestanckie
Kościół	Kościół Ewangelicko-Reformowany w RP
kościół	Kościół ewangelicko-reformowany w Warszawie
Pastor	ks. Michał Jabłoński
Położenie na mapie Warszawy Parafia Ewangelicko-Reformowana w Warszawie
Położenie na mapie Polski Parafia Ewangelicko-Reformowana w Warszawie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Parafia Ewangelicko-Reformowana w Warszawie
52°14′37,58″N 20°59′54,44″E
Strona internetowa

Kościół ewangelicko-reformowany w Warszawie ok. 1890

Prezbiterium świątyni

Budynek parafii przy al. „Solidarności” 76b (tzw. Dom Dysydentów)

Założenie parafii

Parafia została zarejestrowana na terenie Leszna w 1776 roku, kiedy cofnięto dekret Janusza Mazowieckiego z 1525 roku, zabraniający innowiercom osiedlania się na Mazowszu. Rok później poświęcono pierwszy kościół (obecnie siedziba Warszawskiej Opery Kameralnej) i wybudowano plebanię według projektu Szymona Bogumiła Zuga. W tym czasie przyjęto również pierwsze regulacje, tzw. Ordynacje, które regulowały pracę instytucji parafialnych (m.in. Rady i zebrań parafialnych) oraz ustalały kompetencje pastora. Parafia wykazywała wówczas dużą samodzielność w stosunku do zwierzchnich władz kościelnych, co związane było ze specyfiką wyznania kalwińskiego.

30 października 1866 r. rozpoczęto budowę nowego kościoła w stylu neogotyckim, według projektu architekta Adolfa Loewego. Budowa trwała 14 lat. 24 października 1880 roku świątynia została poświęcona. Wysoka wieża z koronkowym hełmem jest wzorowana na wieży katedry Najświętszej Marii Panny we Fryburgu Bryzgowijskim. Wśród elementów skromnego wystroju świątyni zwraca uwagę dębowa ambona wykonana według projektu Konstantego Wojciechowskiego.

W 1881 roku parafia założyła w należącym do niej pałacu Działyńskich szkołę elementarną i przytułek dla sierot, a w 1900 dom starców i kalek.

1918–1939

Po odzyskaniu niepodległości życie parafialne prężnie się rozwijało. Powstały Stowarzyszenie Młodzieży, Koło Misji Wewnętrznej i Koło Pań. Prowadzono zajęcia w szkole niedzielnej. Organizowano wycieczki poza miasto i kolonie dla dzieci w posiadłości ofiarowanej przez rodzinę Czapków.

W okresie międzywojennym parafia wydawała dwa czasopisma. W latach 1924–1928 „Żagiew Chrystusową”, a w latach 1926–1939 ogólnokościelne pismo „Jednota”.

Okupacja

W 1940 budynek parafii wraz z kościołem, pałacem Działyńskich, Szpitalem Ewangelickim oraz kilkoma innymi budynkami przy ulicy Mylnej znalazł się w tzw. enklawie ewangelickiej – wyłączonym z warszawskiego getta obszarze połączonym z dzielnicą aryjską wąskim korytarzem prowadzącą przez zniszczoną w czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939 posesję przy ulicy Przejazd 5^[3]. Parafianie i duchowni nieśli pomoc Żydom z getta, co upamiętnia jeden z pomników granic getta znajdujący się za budynkiem parafii.

W trakcie okupacji zginęło wielu parafian, zamordowano kilku księży. Ewangelicy brali udział w powstaniu warszawskim. Spłonęły budynki parafii na Lesznie, uszkodzeniu uległ kościół oraz parafialny cmentarz przy Żytniej 42.

Po wojnie

Pierwsze nabożeństwa odprawiano w udostępnionej przez metodystów kaplicy przy placu Zbawiciela. Rozpoczęto remont kościoła przy al. „Solidarności”. Służył on także warszawskim luteranom, których świątynia spłonęła w 1939 roku. W 1958 roku parafia odzyskała plebanię (pałacyk Zuga), gdzie swą siedzibę znalazły: Konsystorz Kościoła Ewangelicko-Reformowanego (najwyższy organ wykonawczy), redakcja reaktywowanej w 1957 roku „Jednoty”, a w latach 1960–1974 Polska Rada Ekumeniczna.

Administratorem parafii jest wybierane na cztery lata Kolegium Kościelne. Jego członkowie należą do grona współpracowników proboszcza. Ten wybierany jest na dziesięcioletnią kadencję. Kolegium i proboszcza wybiera Ogólne Zgromadzenie Zboru. Odbywa się nauczanie religii dla dzieci i młodzieży: w szkółce niedzielnej, podczas lekcji przedkonfirmacyjnych i podczas dwuletnich zajęć z młodzieżą po konfirmacji. Świadectwa nauki religii są honorowane w szkołach publicznych. Przy parafii prowadzone jest duszpasterstwo cudzoziemców narodowości chińskiej i wietnamskiej.

W parafii działa Ekumeniczny Chór Kameralny Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Warszawie, który od 1991 roku koncertuje na nabożeństwach kościoła parafialnego i kościołów innych wyznań, bierze udział w konkursach i występuje za granicą (Czechy, Finlandia, Szwajcaria, Niemcy, Słowacja, Rumunia).

Duchowni (m.in.)

• Karol Bogumił Diehl
• Fryderyk Jakub Teichmann
• Józef Spleszyński
• August Karol Diehl
• Fryderyk Jelen
• Władysław Semadeni (1865–1930)
• Kazimierz Szefer
• Stefan Skierski (1873–1948)
• Jerzy Jelen
• Roman Mazierski
• Ludwik Zaunar
• Jan Józefat Potocki
• Edward Wende (1874–1949)
• Kazimierz Ostachiewicz (1883–1952)
• Władysław Paschalis (1892–1996)
• Emil Jelinek (1905–1979)
• Jan Niewieczerzał (1914–1981)
• Zdzisław Tranda (1925–2025)
• Zdzisław Grzybek (1926–1996)
• Bogdan Tranda (1929–1996)
• Jerzy Stahl (1939–1997)
• Mirosław Danys (ur. 1945)
• Lech Tranda (1956–2012)
• Piet van Veldhuisen (ur. 1959)
• Tadeusz Jelinek (ur. 1966)
• Michał Jabłoński (ur. 1967)
• Roman Lipiński (ur. 1946)

Prezesi kolegium kościelnego

• Ludwik Pietrusiński (1803–1865)
• Ludwik Norblin (1836–1914)
• Kazimierz Loewe (1845–1924)
• Witold Bender (1930–2015)
• Władysław Scholl (ur. 1954)
• Piotr Niewieczerzał (ur. 1971)

Cmentarz

Osobny artykuł: Cmentarz ewangelicko-reformowany w Warszawie.

Został założony w 1792 roku przy ulicy Żytniej 42. Wiele zabytkowych nagrobków wymaga renowacji, dlatego na ten cel pieniądze zbiera Społeczny Komitet Opieki nad Zabytkami Cmentarza Ewangelicko-Reformowanego w Warszawie.

Na cmentarzu spoczywają między innymi: Stefan Żeromski, Jeremi Przybora, Anna German i Kazimierz Mijal.