Helvella queletii

Helvella queletii Bres. – gatunek grzybów z rodziny piestrzycowatych (Helvellaceae)^[1].

Helvella queletii

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	kustrzebniaki
Rząd	kustrzebkowce
Rodzina	piestrzycowate
Rodzaj	piestrzyca
Gatunek	Helvella queletii
Nazwa systematyczna
Helvella queletii Bres. Revue Mycol., Toulouse 4(no. 16): 211 (1882)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Helvella, Helvellaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten opisał w 1882 r. Giacomo Bresàdola^[1]. Johann Stangl w 1963 r. przeniósł go do rodzaju Paxina i na Index Fungorum jest pod nazwą Paxina queletii, jednak rodzaj ten według Index Fungorum jest synonimem rodzaju Helvella^[2]. Pozostałe synonimy:

• Acetabula queletii (Bres.) Benedix 1962
• Helvella queletii Bres. 1882
• Helvella queletii f. alba Tabarés & Rocabruna 2005
• Helvella queletii f. alba Calonge 2003
• Helvella queletii var. alpina R. Heim & L. Rémy 1932^[3].

Morfologia

Owocnik

Składający się z kapelusza i trzonu. Kapelusz o średnicy 2–6 cm i o specyficznym kształcie prawie półkulistej korony, otwartej, rozciągniętej lub bocznie ściśniętej. Brzeg falisty, w młodości podwinięty, w stanie dojrzałym prosty. Płodna powierzchnia wewnętrzna (hymenialna) gładka, matowa, ciemnobrązowa, sterylna powierzchnia zewnętrzna jaśniejsza, szarobrązowa i delikatnie kutnerowata. Trzon o wysokości 1–5 cm, cylindryczny, smukły, kremowobiały, podłużnie bruzdowany wyraźnymi żebrami nie dochodzącymi do kapelusza. Miąższ cienki, kruchy, elastyczny, brązowo-biały. Ma nieprzyjemny zapach i słodkawy, nieprzyjemny smak^[4].

Cechy mikroskopowe

Worki 8-zarodnikowe, jednorzędowe, cylindryczne, nieamyloidalne, o wymiarach do 240–300 × 14–18 µm. Parafizy maczugowate, brązowe, z drobnoziarnistą zawartością, o średnicy 7–8 µm na wierzchołku, z komórkami końcowymi o długości 89–144 µm. Zarodniki szeroko elipsoidalne, gładkie, delikatnie szorstkie, jednokomórkowe, szkliste, 17–21 × 11–13,5 µm. Ekscypulum utworzone ze szklistych do brązowych elementów, często ułożonych w pęczki, z maczugowatymi końcówkami i licznymi septami^[5].

Gatunki podobne

Kształtem kapelusza odróżnia się od podobnych gatunków: piestrzycy zatokowatej (Helvella lacunosa) i piestrzycy pucharowatej (Helvella acetabulum)^[4]. Helvella costifera ma podobny kolor, ale ma bardziej wydatne żebra na trzonie i na powierzchni kapelusza, oraz stosunkowo większy trzon. Helvella cupuliformis nigdy nie osiąga dużych rozmiarów, ma niepigmentowany trzon, bez wystających żeber nigdy nie dochodzących do podstawy kapelusza^[5].

Występowanie i siedlisko

Helvella queletii znana jest w Ameryce Północnej i Europie. W Europie jest to gatunek szeroko rozprzestrzeniony; występuje od wybrzeży Morza Śródziemnego po Islandię i północne krańce Półwyspu Skandynawskiego^[6]. W 2006 r. M.A. Chmiel przytoczyła dwa stanowiska podane w piśmiennictwie naukowym na terenie Polski^[7], w późniejszych latach podano wiele nowych jego stanowisk^[8]. Gatunek ma status rzadkiego (R) na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski^[9]. Aktualne i liczne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną^[10].

Grzyb naziemny^[7], prawdopodobnie mykoryzowy. Występuje w lasach liściastych, iglastych i mieszanych na glebie wapiennej lub ściółce^[5].