Pomnik Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego w Warszawie

Pomnik Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego w Warszawie – monument zaprojektowany przez Jerzego Staniszkisa, znajdujący się przy ul. Wiejskiej róg ul. Jana Matejki w Warszawie, naprzeciw kompleksu budynków Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.

Pomnik Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego

Pomnik Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego – widok od strony ul. Jana Matejki
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Miejsce	ul. Wiejska
Typ obiektu	pomnik
Projektant	Jerzy Staniszkis
Całkowita wysokość	32 m
Data budowy	2 sierpnia 1994
Data odsłonięcia	10 czerwca 1999
Położenie na mapie Warszawy Pomnik Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego
Położenie na mapie Polski Pomnik Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Pomnik Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego
52°13′30,5″N 21°01′34,8″E

Historia

Kolejne inicjatywy upamiętnienia roli Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego nigdy nie doczekały się w czasach PRL realizacji satysfakcjonującej środowiska niepodległościowe i niezależną opinię publiczną. Pomysł wybudowania godnego pomnika AK w Warszawie powstał już w 1989 roku. Po wieloletnich staraniach o jego lokalizację, gromadzeniu funduszy i kilku konkursach na projekt, ostatecznie wybrano projekt Jerzego Staniszkisa.

Projekt pomnika powstał w efekcie dwóch konkursów ogłoszonych przez Stowarzyszenie Architektów Polskich w latach 1993 i 1997 na zlecenie Komitetu Budowy Pomnika Mauzoleum Armii Krajowej, który powołano w 1990 roku.

Kamień węgielny wmurowano 2 sierpnia 1994 roku, a odsłonięcie nastąpiło 10 czerwca 1999 roku. Uroczystego odsłonięcia dokonał marszałek Sejmu Maciej Płażyński. Uroczystość została poprzedzona mszą świętą celebrowaną przez Prymasa Polski Kardynała Józefa Glempa, a 11 czerwca tego roku pomnik poświęcił papież Jan Paweł II^[1].

Pomnik jest miejscem obchodów rocznic wybuchu powstania warszawskiego i odzyskania niepodległości.

Opis

Abstrakcyjna konstrukcja przestrzenno-architektoniczna ma postać obelisku o wysokości 32 metrów, który jest obłożony płytami włoskiego granitu w kolorze jasnoszarym. Memoriał jest wykonany z granitu strzegomskiego. Umieszczone są na nim nazwy wszystkich instytucji i przywódców Polski Podziemnej^[2].

Interpretacja

Pomnik będący hołdem dla wszystkich kombatantów AK jest swoistym darem narodu polskiego, który ma przypominać o etosie i bohaterstwie ludzi tworzących struktury Podziemnego Państwa Polskiego oraz o konieczności ponoszenia największych ofiar dla dobra Ojczyzny. „Pomnik Polskiego Państwa Podziemnego to symbol polskiej państwowości, symbol polskiego państwa z czasów, gdy wydawało się, że polskiego państwa już nie było” – mówił ówczesny marszałek Sejmu Grzegorz Schetyna w czasie uroczystości z okazji 66. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego^[3].

Lokalizacja w pobliżu Sejmu ma symbolizować ciągłość państwa polskiego, którego najważniejsze instytucje, mimo okupacji, ani na jeden dzień nie przerwały swojej działalności. Wyraża on także ciągłość ideałów, o które walczyła AK.

Z racji tego, że konstrukcja pomnika jest abstrakcyjna, jego interpretacja może być różna – skrzydło ptaka, które odwiecznie symbolizuje upragnioną wolność, lub bastion twierdzy. Forma pomnika została „wywiedziona z klasycznego obelisku, a dzięki opływowej linii architektura w tym konkretnym przypadku staje się tradycyjną formą rzeźbiarską”^[4].