Pomnik nachodzki w Poznaniu

Pomnik nachodzki (także: pomnik lwa, niem. Löwendenkmal, Kriegerdenkmal 1866^[1]) – monument, który zlokalizowany był w centrum Poznania na ówczesnym placu Wilhelmowskim (obecny plac Wolności), w bezpośrednim sąsiedztwie Arkadii (tyłem do niej). Zburzony w 1919 roku.

Pomnik nachodzki

Kriegerdenkmal 1866

Pomnik na niemieckiej pocztówce, zdjęcie sprzed 1900 roku
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Miejscowość	Poznań
Miejsce	Plac Wolności
Projektant	Cäsar Stenzel
Data odsłonięcia	27 czerwca 1870
Data likwidacji	3/4 kwietnia 1919
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Pomnik nachodzki
Położenie na mapie Polski Pomnik nachodzki
52°24′29,4″N 16°55′35,5″E

Arkadia w Poznaniu, przed nią stał Pomnik nachodzki

Projekt i wymowa

Projektantem pomnika był radca budowlany Cäsar Stenzel inspirowany figurą Lwa brunszwickiego z 1166^[2]. Monument przedstawiał lwa z grzywą, wspartego przednimi łapami na lufie armatniej, stojącego na wysokim cokole. Na narożach cokołu stały cztery postacie dowódców pruskich z bitwy pod Náchodem, które to wydarzenie pomnik upamiętniał, a w której poległo także wielu Polaków, walczących po obu stronach konfliktu. Lew celowo kroczył ku wschodowi, co nadawało pomnikowi określoną, ekspansywną wymowę.

Odsłonięcie

Odsłonięcie dzieła Stenzla miało miejsce 27 czerwca 1870, w obecności oddziałów walczących w 1866 pod Náchodem, a wchodzących w skład V Korpusu Armii Pruskiej, pod dowództwem generała Karla Friedricha von Steinmetza (pomnik ufundowali oficerowie tej armii^[2]). W uroczystości uczestniczyli przedstawiciele władz miejskich, regionalnych, a także abp Mieczysław Halka-Ledóchowski. Mimo zaproszenia nie przybył Wilhelm I Hohenzollern. Z uwagi na fakt, że w trakcie zbiórki funduszy zabrakło około 7000 talarów, to lwa odlano ze stopu brązowanego żeliwa i cynku, a nie z brązu. Odlewy wykonał Johannes Brix według modeli przygotowanych przez rzeźbiarza Pohlego. Na wygląd pomnika wpływ miał m.in. architekt Gustav Schultz i kupiec Bernard Jaffé^[2].

Zburzenie

Pomnik przestał istnieć, zrzucony spontanicznie z cokołu przez młodzież w nocy z 3 na 4 kwietnia 1919, podobnie jak inne niemieckie pomniki w mieście. Był to efekt manifestacji w obronie praw Polski do Gdańska i Pomorza Nadwiślańskiego. Wszystkie pomniki zgromadzono na Placu Wolności, a stąd przewieziono do składnicy złomu przy ul. Masztalarskiej, celem przetopienia na monumenty polskie. W miejscu pomnika wmurowano poziomą płytę upamiętniającą złożenie w tym miejscu przysięgi przez powstańców wielkopolskich.

Zobacz też

• Wojna prusko-austriacka
• Pomnik Ottona von Bismarcka w Poznaniu
• Pomnik Wilhelma I w Poznaniu
• Pomnik Fryderyka III w Poznaniu