Portret Modesta Musorgskiego

Portret Modesta Musorgskiego – obraz Ilji Riepina z 1881.

Portret Modesta Musorgskiego

Autor	Ilja Riepin
Data powstania	1881
Medium	olej na płótnie
Wymiary	69 × 57 cm
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Moskwa
Lokalizacja	Galeria Tretiakowska

Portret na znaczku pocztowym ze Związku Radzieckiego z 1989; obok scena z opery Borys Godunow.

Malarstwo portretowe stanowi znaczną część artystycznego dorobku Ilji Riepina. Wśród jego modeli były zarówno osoby zupełnie przypadkowe, jak i znaczni urzędnicy carscy, rodzina i bliscy oraz dzieci. Wizerunki wykonywane przez Riepina charakteryzuje różnorodność używanych technik oraz dbałość o przedstawienie psychologii modela^[1].

Portret kompozytora Modesta Musorgskiego namalowany został na prośbę Władimira Stasowa i został wykonany przez Riepina na cztery dni przed śmiercią muzyka w Mikołajewskim Szpitalu Wojskowym, kiedy jego stan zdrowia się poprawił^[2]. Muzyk został ukazany na biało-niebieskim tle, ubrany w domowy strój złożony z ciemnozielonego szlafroka z czerwonym obszyciem (podarowanego przez Cezara Cui^[3]) oraz ludowej, wyszywanej koszuli. Musorgski jest zwrócony twarzą do widza, lecz jego wzrok skierowany jest w prawą stronę. Jego oblicze ma obojętny wyraz, jego broda i wąsy są w wyraźnym nieładzie. Twarz bohatera (zwłaszcza charakterystycznie zaczerwieniony nos) zdradzają wpływ wieloletniej choroby alkoholowej, która przyczyniła się do jego śmierci zaledwie cztery dni po ukończeniu przez Riepina pracy nad portretem^[1]. Artysta otrzymał za obraz honorarium w wysokości 400 rubli wypłacone przez Pawła Trietjakowa (z pieniędzy zrezygnował przeznaczając je na ufundowanie granitowego pomnika, który został odsłonięty na nagrobku Musorgskiego 25 listopada 1885)^[4].

Wizerunek Musorgskiego zaliczany jest do najlepszych portretów autorstwa Riepina^[1]. Powstał podczas czterech seansów pozowania, malarz zaś zamiast sztalugi użył stołu^[3]. Według Stasowa:

Ze wszystkich znających Musorgskiego nie było nikogo, kto by nie popadł w zachwyt w zetknięciu się z tym portretem - do tego stopnia jest on żywy, tak podobny, tak wiernie i bezpośrednio oddający całą naturę, cały charakter całą zewnętrzną powierzchowność Musorgskiego.

Władimir Stasow, Portriet Musorgskogo: Izbrannyje soczinienija^[5]