Poznańska Brygada Obrony Narodowej

Poznańska Brygada Obrony Narodowej – brygada Obrony Narodowej Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej.

Poznańska Brygada Obrony Narodowej

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1939
Rozformowanie	1939
Nazwa wyróżniająca	Poznańska
Dowódcy
Pierwszy	ppłk Kazimierz II Sokołowski
Ostatni	płk Stanisław Siuda
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	garnizon Poznań (OK VII)
Rodzaj sił zbrojnych	Wojsko
Rodzaj wojsk	Obrona Narodowa
Podległość	DOK VII Armii „Poznań”

Poznańska Brygada ON

Obrona Narodowa w 1939

Historia brygady

Poznańska Brygada Obrony Narodowej została sformowana na podstawie rozkazu L.dz. 1601/Tjn.ON.I Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych z dnia 2 maja 1939 roku na terenie Okręgu Korpusu Nr VII, w terminie do 31 maja 1939 roku^[1][2][3].

Dowództwo brygady zostało lokowane w garnizonie Poznań. Pod względem mobilizacji materiałowej było przydzielone do 58 pułku piechoty. Organizatorem i pierwszym dowódcą brygady został kierownik 7 Okręgowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego, ppłk piech. Kazimierz II Sokołowski. Pod koniec lipca 1939 roku na stanowisko dowódcy brygady został wyznaczony płk piech. Stanisław Siuda.

W skład brygady weszło osiem batalionów ON typu IV:

• Kościański batalion ON,
• Leszczyński batalion ON,
• Obornicki batalion ON,
• Opalenicki batalion ON,
• I Poznański batalion ON,
• II Poznański batalion ON,
• Rawicki batalion ON,
• Szamotulski batalion ON^[4]

W lipcu 1939 roku dowódca Armii „Poznań”, generał dywizji Tadeusz Kutrzeba podporządkował, pod względem taktycznym, dowódcom wielkich jednostek piechoty i kawalerii wszystkie brygady i bataliony ON znajdujące się w pasie działania armii, a mianowicie:

• dowódcy 26 Dywizji Piechoty - bataliony: Kcyński, Wągrowiecki i Żniński ze składu Chełmińskiej Brygady ON;
• dowódcy 14 Dywizji Piechoty - Dowództwo Poznańskiej Brygady ON oraz podległe mu bataliony: Obornicki, Opalenicki, I Poznański, II Poznański i Szamotulski;
• dowódcy Wielkopolskiej Brygady Kawalerii – bataliony: Kościański, Leszczyński i Rawicki ze składu Poznańskiej Brygady ON oraz Koźmiński batalion ON ze składu Kaliskiej Brygady ON;
• dowódcy 25 Dywizji Piechoty – dowództwo Kaliskiej Brygady ON z podległymi batalionami: Krotoszyńskim i Ostrowskim^[5].

Działania bojowe

6 września wieczorem Brygada zaczęła odwrót znad Jeziora Powidzkiego na linię Gopło – Skulsk – Ślesin. Nad Kanał Morzysławski skierowano Zgrupowanie ON „Rudzica” ppłk. Junkera, a na przedmoście Koło – Zgrupowanie ON „Koło” ppłk. Sabatowskiego. Nakazane rejony osiągnięto w większości dzień później (z wyjątkiem jednego batalionu Zgrupowania „Rudzica” oraz 2 batalionów maszerujących z Konina na Koło). 8 września Brygada weszła w skład Armii „Pomorze” gen. Bortnowskiego^[6].

10 września dowódcy Brygady zostały podporządkowane bataliony ON: Kcyński, Wągrowiecki i Żniński oraz 6 batalion strzelców, 67 dywizjon artylerii lekkiej (bez 3 baterii) i oddział Straży Granicznej podpułkownika Tadeusza Świderskiego^[7]. Oddziały te stały się odwodem Brygady, który ulokowano w rejonie Kłodawy. Pozostałe oddziały Brygady stanęły natomiast następująco: pułki ppłk. Junkera (2 pułk ON) i ppłk. Śliwińskiego (1 pułk ON) cofnęły się na linię od Izbicy po Konstantynów (nad Wartą), czterobatalionowy pułk (3 pułk ON) ppłk. Sabatowskiego z rejonu Koła na wschodni brzeg Warty, a batalion Straży Granicznej przesłonił linię Neru w rejonie Dąbia. 11 września z 6 batalionu strzelców, 83 batalion piechoty i Żnińskiego batalionu ON zorganizowano pułk mjr. Mariana Kwiatkowskiego. Pułk mjr. Kwiatkowskiego stanowił w tym czasie odwód brygady w rejonie Kłodawy^[8]. 11 IX wypad ppłk. Sabatowskiego zniszczył w Turku kolumnę zaopatrzeniową Niemców, ściągając część zdobyczy do Koła. 12 IX Brygada nie miała styczności z wrogiem, a o zmierzchu wyruszyła na nową linię osłony Chodecz – Przedecz – Kłodawa – Dąbie, skierowując batalion ON „Oborniki” do odwodu GO gen. Tokarzewskiego^[6].

Organizacja i obsada personalna Poznańskiej Brygady ON 9-12 IX 1939

Dowództwo brygady i dowództwa pułków i zgrupowania^[9]

• dowódca brygady – płk piech. Stanisław Siuda
• szef sztabu
  • ppłk lek. Mieczysław Michałowicz (do 3 IX 1939)
  • ppłk dypl. piech. Bohdan Geisler (od 6 IX 1939)
• oficer łączności - kpt. Aleksy Szczeszek^[10]
• 1 pułk ON „Poznań”
  • dowódca pułku - ppłk Bernard Śliwiński
  • adiutant pułku - kpt. Walery Gebel
  • oficer operacyjny - kpt. Bronisław Kotecki
  • oficer informacyjny - rtm. Szymański
  • oficer gospodarczy - ppor. Kowalkowski
  • kapelan - ks. Franciszek Karajewski
  • szef bezpieczeństwa pułku - kpt. Eugeniusz Madejczyk
  • dowódca kompanii sztabowej - por. Sandzielarz
  • dowódca kompanii Straży Granicznej - kpt. rez. Tadeusz Chmielewski
  • batalion ON „Poznań I”
  • batalion ON „Poznań II”
  • batalion ON „Oborniki”
  • batalion ON „Szamotuły”
  • batalion ON „Opalenica”
• 2 pułk ON
  • dowódca pułku - ppłk dypl. Franciszek Junker
  • batalion ON „Kościan”
  • batalion ON „Koźmin”
• 3 pułk ON
  • dowódca pułku - ppłk dypl. Jan K. Sabatowski
  • batalion ON „Leszno”
  • batalion ON „Rawicz”
  • batalion ON „Krotoszyn”
  • batalion ON „Ostrów”
• Zgrupowanie Straży Granicznej
  • dowódca zgrupowania - ppłk Tadeusz Świderski
• pułk kombinowany
  • dowódca pułku - mjr Marian Kwiatkowski
  • 6 batalion strzelców
  • 83 batalion piechoty
  • batalion ON „Żnin”
  • batalion ON „Wągrowiec”