Przyjaciel Dzieci (1861–1915)

Przyjaciel Dzieci – polski tygodnik o charakterze wychowawczo-edukacyjnym przeznaczony dla młodzieży, wydawany w latach 1861–1915 w Warszawie. Było to jedno z najważniejszych czasopism tego typu ukazujących się w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku^[1]. Od 1871 roku wychodził z przeznaczonym dla młodszych dzieci dodatkiem „Światek Dziecięcy”^[1], a w 1914 został podzielony na dwa oddzielne tytuły ("Przyjaciel Dzieci" i "Przyjaciel Młodzieży").

Ten artykuł dotyczy czaspisam wydawanego w Warszawie w latach 1861–1915. Zobacz też: inne znaczenia.

Przyjaciel Dzieci

Winieta, numer 1/1861
Częstotliwość	tygodnik
Państwo	Królestwo Polskie
Adres	Warszawa
Tematyka	edukacja
Język	polski
Pierwszy numer	1861
Ostatni numer	1915
Redaktor naczelny	m.in. Fryderyk Henryk Lewestam, Władysław Ludwik Anczyc, Jan Kanty Gregorowicz

Historia

W „Przyjacielu Dzieci” ukazywały się artykuły o tematyce historycznej, biograficznej, krajoznawczej i naukowej (dział „Nauki przyrodnicze i gawędy naukowe”, redagowany m.in. przez Adama Wiślickiego). Pismo miało rozbudowany dział beletrystyczny z poezją i prozą, na ogół o charakterze moralizatorskim, choć niektóre utwory miały też i walory literackie; z działem tym współpracowali m.in. Władysława Izdebska, Władysław Bełza, Jadwiga Papi. Redakcja dbała też o wysoki poziom edytorski i graficzny, współpracując m.in. z Franciszkiem Kostrzewskim, Juliuszem Kossakiem i Wojciechem Gersonem^[1].Kolumnę popularnonaukową prowadził przez pewien czas Władysław Umiński^[2].

Treści zamieszczane w czasopiśmie były zgodne ze zmianami kulturowymi, zachodzącymi w tym okresie, i nowymi tendencjami w zakresie wychowania. „Przyjaciel Dzieci” odgrywał istotną rolę w nauczaniu domowym w warunkach ograniczenia programu szkolnego w zaborze rosyjskim, kształtując obywatelską postawę i dostarczając wiedzy o polskiej historii i geografii^[1].

Od stycznia 1914 roku, dotychczasowa publikacja „Przyjaciel Dzieci” została rozdzielona na dwa niezależne tygodniki z osobnymi redakcjami: „Przyjaciela Młodzieży”, przeznaczonego dla starszych dzieci w wieku od 10 do 16 lat oraz „Przyjaciela Dzieci”, skierowanego do czytelników w wieku 5–10 lat. Pierwszy z nich stanowił kontynuację głównego nurtu wcześniejszego tygodnika, natomiast drugi był zmodyfikowaną i poszerzoną wersją zlikwidowanego dodatku „Światek Dziecięcy”. Tak podzielone czasopisma, zachowując ciągłość (oznaczając rok 1914 jako 54. rocznik) ukazywały się do wiosny 1915 roku^[2].

Redakcja

Redaktorzy naczelni „Przyjaciela Dzieci”^[1]:

• 1861–1865 Fryderyk Henryk Lewestam
• 1865–1867 Władysław Ludwik Anczyc
• 1867–1890 Jan Kanty Gregorowicz
• 1890–1911 Jan Skiwski
• 1911–1913 W. Podwiński
• 1913–01.1914 Stefan Krzywoszewski (od stycznia 1914 Krzywonoszewski był redaktorem „Przyjaciela Młodzieży”)^[2]
• 01.1914 Janina Porazińska^[2]

Redaktorzy naczelni „Przyjaciela Młodzieży”:

• 01–05.1914 Stefan Krzywoszewski^[2]
• 05–07.1914 Czesław Podwiński^[2]

Zobacz też

• Stefan Gębarski – jeden z kierowników literackich^[2]