Regīna Ezera

Regīna Ezera z domu Šamreto (ur. 20 grudnia 1930 w Rydze, zm. 11 czerwca 2002 w Ķegums) – łotewska pisarka polskiego pochodzenia. Uhonorowana najwyższym z obecnie nadawanych łotewskich odznaczeń państwowych, Orderem Trzech Gwiazd.

Regīna Ezera

Regīna Šamreto

Data i miejsce urodzenia	20 grudnia 1930 Ryga
Data i miejsce śmierci	11 czerwca 2002 Ķegums
Narodowość	łotewska
Alma Mater	Uniwersytet Łotewski
Dziedzina sztuki	literatura
Odznaczenia

Życiorys

Regīna Šamreto jako pseudonim literacki wybrała nazwę Ezera, który oznacza jezioro. Była córką Roberta i Lūciji Šamreto. Jej ojciec pochodził z mieszanej polsko-niemieckiej rodziny, a matka - z rodziny polsko-łotewskiej. Rodzina jej matki pochodziła z Łatgalii, w domu mówiono po polsku. Łotewskiego przyszła pisarka uczyła się tylko w szkole. W 1944 roku Regīna z rodzicami została deportowana do obozu dla uchodźców w Aken w Niemczech. Do Rygi wrócili w październiku 1945 roku. Tam w 1950 roku ukończyła gimnazjum i rozpoczęła studia dziennikarskie na Uniwersytecie Łotewskim^[1].

W latach 1954–1957 pracowała w magazynie „Рionieris”, współpracowała także z czasopismem „Bērnība”, który w 1955 roku opublikował jej opowiadanie Pat īkšķis nelīdzēja. W 1961 roku wydała zbiór opowiadań Un ceļš vēl kūp. Od lat 60. XX wieku poświęciła się głównie pisaniu. Była też aktywna politycznie. W latach 60. XX wieku była członkiem Rady Robotniczej w Rydze (Rīgas Deputātu padome), a w latach 1976–1978 lokalnego komitetu Partii Komunistycznej. Pod koniec lat 70. i 80. Ezera reprezentowała Łotewską SRR w Związku Pisarzy ZSRR^[2]. W 1978 roku przeprowadziła się do wiejskiego domu, który mieścił się na lewym brzegu Dźwiny. W 1995 roku została odznaczona Orderem Trzech Gwiazd, najwyższym państwowym odznaczeniem na Łotwie^[3].

Pod koniec lat 80. zaangażowała się w ruch na rzecz odzyskania niepodległości przez Łotwę^[2]. Ostatnie lata życia przeżyła w ubóstwie, cierpiała na depresję^[2].

Życie prywatne

W 1951 roku poślubiła Jēkabsa Lasenbergsa. Mieli dwie córki – Inese (ur. 1951) i Ilze (ur. 1955), małżeństwo jednak nie przetrwało. Po rozwodzie, w 1958 roku poślubiła Česlavsa Kindzulisa, pisarza i tłumacza. Z tego związku urodziła się córka Aija, również pisarka^[4].

Twórczość

Pierwsze opowiadanie opublikowała w 1955 roku^[5]. Opublikowała 28 powieści z których najbardziej znane są: Zemdegas (1977), Aka (1972, Ezera sonāte (1976), Varmācība (1982) i Nodevība (1984)^[6]. W języku polskim nie ukazała się żadna z jej powieści. Jej opowiadania są dostępne w antologiach: z 1979 roku Frygijskie bławatki: opowiadania 1977 wydanej przez Państwowy Instytut Wydawniczy^[7], z 1984 roku w wydanej przez Spółdzielnię Wydawniczą Czytelnik antologii Zielone żagle złudzeń: opowiadania łotewskie znalazło się opowiadanie Kwitną liliowe wrzosy...^[8] i z 1987 roku wydanej przez PIW antologii Człowiek z psim węchem. Opowiadania ironiczne w której ukazało się opowiadanie Ezery Człowiek z psim węchem w tłumaczeniu Genowefy i Czesława Seniuchów^[9].

W kulturze

W 1977 roku miała miejsce premiera filmu Sonata nad jeziorem, w reżyserii Gunārsa Cilinskisa i Varisa Brasla, którego scenariusz powstał na podstawie powieści Aka^[10]. W 1980 roku powstał film Vasara bija tikai vienu dienu w reżyserii Pēterisa Krilovsa, na podstawie opowiadania pod tym samym tytułem. W 1987 roku na kanwie powieści Zemdegas wystawiono sztukę Mirāžas w Rīgas Krievu drāmas teātrī. W 1996 roku powstał obraz Pūķa ola na podstawie opowiadania pod tym samym tytułem^[11].

Nagrody i wyróżnienia

• 1974: Zasłużony pracownik kultury Łotewskiej SRR^[1]
• 1981: Pisarz Ludowy Łotewskiej SRR^[1]
• 1986: Order Czerwonego Sztandaru^[11]
• 1995: Order Trzech Gwiazd^[11]

Wybrane dzieła

Powieści

• Viņas bija trīs, 1963
• Mežābele: Klāva Mazputniņa atvaļinājuma piezīmes, 1966
• Dzilnas sila balāde, 1968
• Aka, 1972
• Zemdegas, 1977
• Varmācība, 1982
• Nodevība, 1984

Proza

• Stāsts ar laimīgām beigām, 1969
• Nakts bez mēnesnīcas, 1971
• Pavasara pērkon, 1973
• Vasara bija tikai vienu dienu, 1974
• Cilvēkam vajag suni, 1975
• Slazds, 1979

Opowiadania

• Un ceļš vēl kūp, 1961
• Daugavas stāsti, 1965
• Aiztek Gaujas ūdeņi, 1968
• Grieze, trakais putns, 1970
• Baraviku laika dullumsa, 1978
• Princeses fenomens, 1985
• Pie klusiem ūdeņiem, 1987
• Pūķa ola, 1995
• Stāsti un noveles, 2000

Autobiograficzne

• Visticamāk, ka ne... Stundu kalendārs, 1993
• Varbūt tā nebūs vairs nekad, 1997
• Mazliet patiesības. Nedaudz melu, 1997