Rezerwat przyrody Pateraki

Pateraki – rezerwat przyrody w miejscowości Czajkowa, w gminie Tuszów Narodowy, w powiecie mieleckim, w województwie podkarpackim^[1]. Znajduje się na terenie leśnictwa Pateraki (Nadleśnictwo Mielec)^[2]. Leży w północnej części Mielecko-Kolbuszowsko-Głogowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu oraz w granicach obszaru ptasiego sieci Natura 2000 „Puszcza Sandomierska” PLB180005.

• numer według rejestru wojewódzkiego – 81
• powierzchnia według aktu powołującego – 58,40 ha^[3] (od 2017 roku podawana wartość 60,17 ha^[1])
• dokument powołujący –
  • Rozporządzenie Wojewody Podkarpackiego z dnia 8 stycznia 2002 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (Dz. Urz. Województwa Podkarpackiego z 2002 r. Nr 2, poz. 5)
  • Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie z dnia 7 listopada 2017 r. w sprawie rezerwatu przyrody "Pateraki"^[1]
• rodzaj rezerwatu – leśny^[1]
• przedmiot ochrony (według aktu powołującego) – fitocenozy grądu subkontynentalnego o wysokim stopniu wewnętrznego zróżnicowania^[1]

Pateraki

rezerwat leśny
Typ rezerwatu	fitocenotyczny[1]
Podtyp rezerwatu	zbiorowisk leśnych[1]
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Położenie	wieś Czajkowa
Mezoregion	Równina Tarnobrzeska, Płaskowyż Kolbuszowski
Data utworzenia	2002
Akt prawny	Dz. Urz. Woj. Podkarpackiego z 2002 r. Nr 2, poz. 5
Powierzchnia	60,17 ha
Ochrona	ścisła, czynna, krajobrazowa
Położenie na mapie gminy Tuszów Narodowy Pateraki
Położenie na mapie Polski Pateraki
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Pateraki
Położenie na mapie powiatu mieleckiego Pateraki
50°21′10″N 21°36′52″E

Niemal całą powierzchnię rezerwatu zajmują zbiorowiska leśne; dominuje grąd subkontynentalny, rośnie tu też kontynentalny bór mieszany oraz łęg jesionowo-olszowy^[2]. Niewielki fragment rezerwatu zajmuje zbiorowisko segetalne z klasy Secalietea na roli stanowiącej poletko łowieckie^[2]. Do spotykanych tu chronionych gatunków roślin należą m.in. lilia złotogłów, bluszcz pospolity, kruszczyk szerokolistny, wawrzynek wilczełyko i śnieżyca wiosenna^[2].

Rzeźba terenu w rezerwacie Pateraki. Widoczne obecne i dawne koryto rzeki Jamnicy (Trześniówki). Mapa podkładowa: Cieniowanie ISOK (Geoportal)

Przez rezerwat przepływa rzeka Jamnica^[4] (lub górny bieg Trześniówki^[5][6] - różnie opisana na różnych mapach). Rzeka została uregulowana między 1904 a 1930 r.^[6] W ramach regulacji zostało wykopane zupełnie nowe, proste koryto o rzędnej dna znacznie niższej niż rzędna dna pierwotnej rzeki. Obszar aktualnie objęty ochroną rezerwatową został więc celowo osuszony. Poza rezerwatem przyrody rzeka poddawana jest regularnie pracom utrzymaniowym, a na obszarze rezerwatu samoczynnie renaturyzuje się.

Uregulowana 100 lat temu rzeka Jamnica (Trześniówka) w rezerwacie Pateraki

Poszczególne części rezerwatu podlegają ochronie ścisłej, czynnej lub krajobrazowej^[7].