Rogowniczka końska

Rogowniczka końska (Onygena equina (Willd.) Pers.) – gatunek grzybów z klasy Eurotiomycetes^[1]. Jeden z nielicznych gatunków grzybów, które mają zdolność rozkładu keratyn – substancji budujących rogi, kopyta i racice zwierząt^[2].

Rogowniczka końska

Owocniki na rogu bydlęcym
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	Eurotiomycetes
Rząd	Onygenales
Rodzina	rogowniczkowate
Rodzaj	rogowniczka
Gatunek	rogowniczka końska
Nazwa systematyczna
Onygena equina (Willd.) Pers. Observ. mycol. (Lipsiae) 2: 71 (1800) [1799]

Fragment rogu z owocnikami

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Onygenaceae, Onygenales, Eurotiomycetidae, Eurotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1787 r. Carl Ludwig von Willdenow nadając mu nazwę Lycoperdon equinum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Christiaan Hendrik Persoon w 1799 r.^[1]

Synonimy^[3]

• Lycoperdon equinum Sowerby 1800
• Lycoperdon equinum Willd. 1787
• Onygena equina var. mougeotii (Roum.) Sacc. 1889
• Onygena mougeotii Roum. 1879

Nazwa polska według B. Gumińskiej i W. Wojewody^[2].

Morfologia

Po raz pierwszy gatunek ten udało się wyhodować H.M. Wardowi w 1899 r., dzięki czemu poznał i opisał jego morfologię i cykl życiowy. Zauważył, że potraktowanie zarodników sokami żołądkowymi pochodzącymi od bydła roślinożernego znacznie poprawiło ich kiełkowanie. Ponadto Ward odkrył, że produkty znalezione w odchodach bydlęcych również sprzyjają kiełkowaniu zarodników. Wraz z tymi dwoma zrealizowanymi wymaganiami żywieniowymi zrozumiano również ekologiczną strategię tego grzyba^[4].

Rogowniczka końska jest grzybem saprotroficznym. Wytwarza owocniki osiągające maksymalną wysokość 8 milimetrów. Większość wytworzonych w nich zarodników trafia na tereny trawiaste. Bydło, konie i owce jedzą te trawy z zarodnikami. Przechodzą one przez układ pokarmowy zwierząt bez uszkodzenia. Zwierzęta, które wydalają je w pobliżu rogów i kopyt martwego bydła i zwierząt roślinożernych z rodziny koniowatych, zaszczepiają bogaty w keratynę substrat żywymi zarodnikami tego grzyba wyspecjalizowanego w jej trawieniu^[4].

Występowanie

Spotykany jest głównie w miejscach, w których wyrzucane są resztki kopyt, rogów i racic zwierzęcych^[2]. W Polsce podano tylko dwa stanowiska tego gatunku, jedno z nich ponad 100 lat temu (Joseph Schröter1908 i Wanda Rudnicka-Jezierska 1965 r.)^[5]. Nowe stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Rogowniczka końska zaliczona w nim jest do gatunków rzadkich i wartych objęcia ochroną^[6].

Obecnie gatunek ten jest bardzo rzadki. Przyczyną tego jest fakt, że w obawie przed rozprzestrzenianiem się różnych chorób martwe zwierzęta są usuwane z łąk, a odpady zwierzęce z rzeźni podlegają utylizacji^[4].

W Polsce występuje jeszcze drugi gatunek rogowniczki mający zdolność trawienia keratyn, Jest to rogowniczka ptasia (Onygena corvina)^[2].