Ruch Oporu Armii Krajowej

Ruch Oporu Armii Krajowej (ROAK) – nazwa wielu lokalnych organizacji podziemia niepodległościowego powstałych w Polsce w latach 1945–1948, powoływanych przez byłych żołnierzy Armii Krajowej na terenie całego kraju i nawiązujących do programu, form organizacyjnych i tradycji Armii Krajowej jako wojska Polskiego Państwa Podziemnego^[1].

Ruch Oporu Armii Krajowej

ROAK
Państwo	Polskie Państwo Podziemne
Data sformowania	1945
Data rozformowania	1948
Dane podstawowe
Podporządkowanie	Naczelny Wódz

Historia

Z czasem powoływano rejony, obwody i sztaby wojewódzkie ROAK. Oddziały ROAK były tworzone w celach samoobrony, jednak również do walki z Armią Czerwoną i z oddziałami KBW oraz MO. Walczyły też z funkcjonariuszami Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego.

Najsilniejsze ośrodki ROAK istniały na terenie Polski centralnej i wschodniej (w powojennych granicach). Na terenie Mazowsza do ważniejszych struktur ROAK należały:

• Obwód „Mewa” – obwód ROAK powołany w połowie 1945 roku w byłym Obwodzie Radzymin AK przez por. Józefa Marcinkowskiego „Łysego”^[2]
• Obwód „Rybitwa” – obwód ROAK obejmujący tereny powiatów: sochaczewskiego, gostynińskiego i łowickiego. W skład Obwodu wchodził powstały na przełomie 1945/1946 na terenie powiatu gostynińskiego Oddział ROAK Władysława Dubielaka, powołany z inicjatywy Henryka Jóźwiaka „Groźnego” i dowodzony przez Władysława Dubielaka „Myśliwego”^[3]
• na terenie powiatów gostynińskiego i sochaczewskiego działał również Oddział ROAK Józefa Mickiewicza dowodzony przez Józefa Mickiewicza „Iskrę”. Oddział ten nie wchodził w skład Obwodu „Rybitwa”^[4]
• batalion terenowy „Znicz” dowodzony przez kpt. Pawła Nowakowskiego „Łysego” (w czasie okupacji komendanta Obwodu Mława Działdowo AK)^[5]
• Obwód „Las” (Przasnysz) – dowodzony przez Zacheusza Nowowiejskiego „Jeża”
• Obwód „ZOO” (Maków Mazowiecki) – dowodzony przez Stefana Kołodziejskiego „Pumę” (w październiku 1945 roku oficer ten ujawnił się, destabilizując prace swojego obwodu, którego aktywa organizacyjne rozpadły się lub przeszły do „XVI” Okręgu NZW)
• Obwód „Maciejka” (Pułtusk) – dowodzony przez Wiktora Karłowicza „Kruka”, „Łatę” (do września 1945 roku), Konstantego Kociszewskiego „Plona”, „Górkę” (do lutego 1946 roku) i Mieczysława Żebrowskiego „Kordiana” (do lipca 1946 roku)^[5]
• inne struktury:
  • Młodzież Armii Krajowej^[6]

Do innych struktur, poza Mazowszem, należały m.in.:

• lubelskie oddziały partyzanckie dowodzone przez cichociemnego Hieronima Dekutowskiego „Zaporę” i Zdzisława Brońskiego „Uskoka”
• oddział partyzancki Antoniego Hedy „Szarego” działający na terenie Kielecczyzny i Radomszczyzny
• struktura na terenie Inspektoratu Łódź AK i Pabianic organizowana przez cichociemnego Adama Trybusa
• grupa dywersyjna na terenie Tarnowa i okolic^[7]
• oddział partyzancki „Ścigacz” na terenie powiatu bocheńskiego^[8].

Z tym tematem związana jest kategoria: Żołnierze Ruchu Oporu Armii Krajowej.

Zobacz też

• Żołnierze wyklęci