Ruda darniowa

Ruda darniowa, rudawiec – wytrącenia uwodnionych tlenków żelaza, które wraz z domieszką koloidalnej krzemionki, frakcji ilastej czy fosforanów spajają okruchy mineralne i szczątki organiczne, tworząc w profilu glebowym różnej wielkości czarnobrunatne bryły lub trudne do przebicia warstwy. Rudy darniowe tworzą się w obniżeniach terenu. Połączone jest to z wahaniami zwierciadła wody gruntowej, zasobnej w rozpuszczalne związki żelaza. Rudawiec może znacząco utrudniać rozwój systemu korzeniowego roślin i głęboką uprawę gleby^[1].

Ruda darniowa

Kościół św. Wawrzyńca w Studzieńcu z kamienia polnego i rudy darniowej

Dom z rudy darniowej w Bresegard bei Eldena (Meklemburgia, Niemcy)

Ruda darniowa wykorzystana w budowie muru

Ze względu na eksploatację jako złoże oraz na melioracje (wyorywanie lub rozrywanie w celu likwidacji bariery dla wody oraz korzeni drzew i roślin uprawnych) warstwy rudawca współcześnie rzadko są ciągłe, a duże konkrecje mogą być rozproszone w profilu aż do powierzchni gleby^[2].

Jako ruda żelaza wykorzystywana była do wytopu tego metalu od czasów prehistorycznych do XX w. (w Polsce do 1964 r.), głównie w piecach dymarkowych^[3][4][5]. Złoża rudy darniowej mają zdolność do odnawiania się w ciągu kilku lat.

Z uwagi na swe właściwości absorpcyjne jest stosowana w koksowniach i gazowniach do oczyszczania gazu, głównie z siarkowodoru i cyjanowodoru^[3][4][5].

Stosowana również w budownictwie (do XX wieku) z racji swych właściwości wentylacyjnych i estetycznych (budynki z rudy darniowej pozostają suche, a sam budulec kontrastuje z jasną zaprawą). Ruda darniowa stanowiła też naturalny piorunochron^[a] średniowiecznych budynków. Kawałki rudy przeznaczone do celów budowlanych zwykle szlifowano z jednego boku, jednak nie formowano z nich równomiernych brył. Odpadki uzyskane z formowania wykorzystywano w fundamentach budynku^{[potrzebny przypis]}.

Uwagi

1. To wymagałoby sprawdzenia rezystancji uziemienia takiego piorunochronu w konkretnym budynku, ponieważ bryły rudy darniowej mają różną przewodność elektryczną w zależności od ułożenia warstw w danej bryle. Bryły rudy darniowej żelaza w murze są dodatkowo izolowane zaprawą murarską.