Gołąbek olszowy

Gołąbek olszowy, gołąbek karłowy (Russula alnetorum Romagn.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)^[1].

Gołąbek olszowy

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	gołąbkowate
Rodzaj	gołąbek
Gatunek	gołąbek olszowy
Nazwa systematyczna
Russula alnetorum Romagn. Bull. mens. Soc. linn. Soc. Bot. Lyon 25: 181 (1956)
Zasięg
Zasięg w Europie

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1956 r. Henri Charles Louis Romagnesi i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna. Synonimy:

• Russula alnetorum var. pumila (Rouzeau & F. Massart) R. Socha 2011
• Russula pumila Rouzeau & F. Massart 1970^[2].

Polskie nazwy podała Alina Skirgiełło w 1991 r.^[3]

Morfologia

Kapelusz

Średnica 2– 5 cm, kształt początkowo płaskołukowaty, później płaski, na koniec nieco lejkowaty i pofałdowany. Powierzchnia gładka, matowa, w stanie wilgotnym błyszcząca i kleista, plamistopurpurowa, do winnoczerwonej, fioletowoworóżowej, czasami także biaława z sinym odcieniem, czasami całkowicie fioletowa. Środek ciemniejszy, brzeg lekko karbowany, skórka daje się zedrzeć do połowy średnicy^[4].

Blaszki

Szeroko przyrośnięte, początkowo białe, potem kremowe z równymi ostrzami^[4].

Trzon

Wysokość 2–5 cm, grubość 0,4–0,8 cm, walcowaty, pełny, później. Powierzchnia delikatnie podłużnie włóknista, początkowo biała, potem żółtawa, u starszych okazów siwa lub siwobrązowa i podłużnie żyłkowana^[4].

Miąższ

Kruchy, biały, szybko żółknący o słabo owocowym zapachu i nieco szczypiącym smaku^[4].

Cechy mikroskopowe

Podstawki 43-50 × 11,5-12,7 µm. Bazydiospory 7-9,2 × 5,7-6,7 µm, brodawowato-sisteczkowate o brodawkach średniej wielkości, w odczynniku Melzera amyloidalne z wyraźną łysinką. Cystydy 80-85 × 9-11,5 µm, wrzecionowate, zakończone kończykiem, reagujące z sulfowaniliną^[5].

Występowanie i siedlisko

Występuje głównie w Europie i jest tu szeroko rozprzestrzeniony, poza Europą podano tylko pojedyncze stanowiska w Ameryce Północnej, Południowej i Azji^[6]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył 8 stanowisk^[3], w późniejszych latach podano wiele nowych^[7]. Na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski ma status V – gatunek narażony, który w najbliższej przyszłości zapewne przesunie się do kategorii wymierających, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia^[8]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną^[9].

Naziemny grzyb mykoryzowy żyjący w symbiozie z olszą szarą (Alnus glutinosa) i innymi gatunkami olszy. Rośnie pod olszami w lasach, bagnach, zaroślach i na brzegach rzek. Lubi gleby wilgotne, ale nie podmokłe. Występuje na glebach ilastych, piaszczystych i gliniastych, ale nie nadmiernie kwaśnych. Owocniki pojawiają się od sierpnia do listopada^[10].