Gołąbek skromny

Gołąbek skromny (Russula puellaris Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)^[1].

Gołąbek skromny

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	gołąbkowate
Rodzaj	gołąbek
Gatunek	gołąbek skromny
Nazwa systematyczna
Russula puellaris Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 362 (1838) [1836-1838]
Zasięg
Zasięg w Europie

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisali go w 1838 r. Elias Fries i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna^[1]. Ma 20 synonimów. Są nimi m.in., wszystkie odmiany i formy tego gatunku^[2]:

Polską nazwę podała Alina Skirgiełło w 1991 r.^[3]

Morfologia

Kapelusz

Średnica 3–4,5(–7) cm, początkowo wypukły, ale szybko płaski z wklęsłym środkiem. Powierzchnia bladopurpurowa, różowoliliowa, na środku zwykle ciemniejsza, nawet czarniawa, na brzeguz ochrowym odcieniem lub z ochrowymi plamami. Brzeg cienki, zaokrąglony, początkowo równy, ale szybko promieniście karbowany i nieco gruzełkowaty. Skórka cienka, wilgotna (z wyjątkiem starych okazów), błyszcząca, łatwo dająca się zedrzeć daleko od brzegu^[4].

Blaszki

Rzadkie, bardzo rzadko rozwidlone, przy brzegu zaokrąglone, początkowo wodnisto kremowe, potem żółtoochrowe, u starszych okazów z plamistymi brzegami^[4].

Trzon

Wysokość 3–6 cm, grubość 1–3 cm, niemal walcowaty, u podstawy nieznacznie zgrubiały. Powierzchnia gładka, biała, po dotknięciu zmieniająca barwę na ochrową, u starszych okazów żółtoochrowa lub rdzawoochrowa^[4].

Miąższ

Cienki, początkowo jędrny, potem miękki, kruchy, biały, ale po kilku godzinach od zebrania żółtawoochrowo nabiegły. Zapach prawie niewyczuwalny lub słabo owocowy, smak łagodny^[4].

Wysyp zarodników

Jasnokremowy, rzadko kremowy^[4].

Cechy mikroskopowe

Podstawki 25–46 × 10–12 µm. Bazydiospory 8,5–9 × 7–7,5 µm, elipsoidalne, pokryte dość licznymi, grubymi i często spiczastymi brodawkami, czasami połączonymi nielicznymi łącznikami. Zarówno brodawki, jak hilum są amyloidalne. Cystydy maczugowate z kończykiem, 40–85 × 8–12 µm, w sulfowanilinie szarzejące^[4]. W skórce kapelusza dosyć liczne dermatocystydy^[4].

Gatunki podobne

Podobny jest gołąbek różnobarwny (Russula versicolor), ale można go odróżnić po smaku – po dłuższym czasie jest ostry^[4].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji. Najwięcej stanowisk podano w Europie i jest tutaj szeroko rozprzestrzeniony; występuje od Morza Śródziemnego po północne krańce Półwyspu Skandynawskiego i Islandię^[5]. W Polsce Władysław Wojewoda w 2003 r. przytoczył liczne stanowiska^[3], w późniejszych latach podano następne^[6].

Naziemny grzyb mykoryzowy, występujący na wilgotnych miejscach w lasach iglastych, rzadziej liściastych^[4].

Zastosowanie

Grzyb jadalny^[3], jednak rzadko zbierany w celach spożywczych i zwykle uważany za grzyb niejadalny^[4]. Wśród gołąbków jadalne są gatunki o łagodnym smaku, jednak ze względu na dużą ilość gatunków i trudności z ich rozróżnieniem, przez grzybiarzy zbierane są tylko nieliczne, a wielu grzybiarzy w ogóle nie zbiera grzybów blaszkowych, ze względu na możliwość pomylenia ich z grzybami trującymi^[7].