Ruth Perry

Ruth Sando Fahnbulleh Perry (ur. 16 lipca 1939 w Diah, zm. 8 stycznia 2017 w Columbus) – liberyjska polityczka, senatorka, przewodnicząca Rady Państwa 1996–1997, działaczka charytatywna, pacyfistyczna i ruchów kobiecych. Pierwsza Afrykanka na stanowisku głowy państwa w nowożytnej historii.

Ruth Perry

Data i miejsce urodzenia	16 lipca 1939 Diah, Liberia
Data i miejsce śmierci	8 stycznia 2017 Columbus, USA
Senatorka
Okres	od 1985 do 1990
Przynależność polityczna	Partia Jedności
Przewodnicząca Rady Państwa
Okres	od 3 września 1996 do 2 sierpnia 1997
Poprzednik	Wilton G.S. Sankawulo
Następca	Charles Taylor

Życiorys

Urodziła się w rolniczej miejscowości Diah w hrabstwie Grand Cape Mount jako Ruth Sando Fahnbulleh. Jej rodzicami byli Alhaji i Marjon Fahnbullehowie, muzułmanie należący do grupy etnicznej Vai(inne języki)^[1].

Jako dziecko przeszła inicjację w tradycyjnym bractwie Sande i uczęszczała do chrześcijańskiej szkoły misyjnej. Później uczyła się w katolickiej szkole średniej St. Teresa's Convent High School w Monrovii, po czym ukończyła szkołę nauczycielską na Uniwersytecie Liberyjskim. Pracowała jako nauczycielka w szkole podstawowej w rodzinnym hrabstwie Grand Cape Mount^[1].

Wyszła za mąż za McDonalda Perry'ego, sędziego i senatora, z którym miała trzy córki i czterech synów. Ponadto adoptowała sześcioro dzieci^[2]. W 1971, kiedy ostatnie z jej dzieci poszło do szkoły, rozpoczęła pracę w banku Chase Manhattan w Monrovii^[3].

Po śmierci męża postanowiła wejść do polityki i w 1985 zdobyła mandat senatorski z ramienia Partii Jedności (ang. Unity Party – UP), ugrupowania wyznającego wartości demokratyczne i liberalizmu ekonomicznego. Po ujawnieniu, że wybory w 1985 zostały sfałszowane przez prezydenta Liberii Samuela Doego, większość opozycjonistów wybranych do parlamentu zrezygnowała ze swoich mandatów. Perry tego nie zrobiła i jako jedyna opozycjonistka zasiadła w Senacie (opozycja zdobyła wówczas 4 z 26 miejsc senatorskich)^[1][4]. Swój wybór uzasadniła słowami:

Nie da się rozwiązywać problemów, trzymając się od nich z daleka^[3].

W Senacie działała na rzecz praw kobiet i dzieci^[1]. Zyskala popularność poprzez swój sprzeciw wobec planów Doego, by zalegalizować wielożeństwo. W 1985 straciła pracę, gdy bank Chase Manhattan zdecydował się zamknąć swoje biuro w Liberii. By utrzymać rodzinę, założyła własną działalność handlową w Monrovii^[3].

Po wybuchu pierwszej wojny domowej w Liberii w 1989 wyjechała z Monrovii do hrabstwa Grand Cape Mount i zaangażowała się w pomoc uchodźcom oraz kobietom^[3][1]. We własnym domu zorganizowała noclegownię dla uchodźców wojennych^[5].

Podczas wojny działała w organizacjach kobiecych i charytatywnych: Liberian Women's Initiative, Women in Action for Goodwill oraz Association of Social Services^[3], co dało jej rozpoznawalność, zarówno międzynarodową, jak i w kraju^[1]. Liberyjskie organizacje kobiece stosowały taktykę zjawiania się bez zaproszenia na kluczowych konferencjach dotyczących sytuacji w regionie i lobbowania na rzecz pokoju. Podczas rozmów w Akrze w grudniu 1994 przedstawicielki organizacji kobiecych zajęły miejsca w korytarzu przed salą konferencyjną i próbowały przekonywać do swoich racji wszystkich wchodzących do i wychodzących z sali. Podobną taktykę zastosowały podczas spotkania ECOWAS w Abudży w 1995. Początkowo były ignorowane, jednak w 1996 uzyskały zaproszenie na rozmowy pokojowe w Abudży. Ruth Perry była jedną z delegatek^[1].

Porozumienie pokojowe zawarte 17 sierpnia 1996 w Abudży zakładało stworzenie rządu pod nazwą Przejściowy Narodowy Rząd Liberii (ang. Liberian National Transitional Government – LNTG III), składającego się z sześcioosobowej Rady Państwa oraz z Rady Ministrów. W skład Rady Państwa wejść miało trzech przywódców walczących ugrupowań: Charles Taylor, Alhaji Kromah i George Boley, oraz dwóch cywilów: Tamba Taylor, wiekowy wódz plemienia Kissi oraz Oscar Quiah, były minister spraw wewnętrznych w rządzie Doego^[6][7]. Ruth Perry – ku jej zaskoczeniu – została wybrana na przewodniczącą Rady Państwa, stając się pierwszą kobietą na stanowisku głowy państwa w nowoczesnej historii Afryki^[1]. Swój wybór skomentowała słowami:

Nie starałam się o tę pracę, ale dobry Bóg dokonał swojego wyboru i będę się dalej modlić o jego wsparcie^[3].

Przed LNTG III postawiono zadania nadzoru nad rozbrojeniem i demobilizacją walczących sił, podjęcia działań w kierunku powrotu uchodźców, przygotowania i przeprowadzenia wyborów oraz przekazania władzy. Wybory początkowo zaplanowano na maj 1997, a potem datę przesunięto na lipiec 1997^[1][8].

3 września 1996 Perry oficjalnie przejęła obowiązki przewodniczącej Rady Państwa od Wiltona Sankawuli, przewodniczącego LNTG II^[8]. Na ceremonię zaprzysiężenia założyła tradycyjny ubiór^[3], a w przemowie inauguracyjnej podkreśliła swój brak związków z walczącymi grupami:

Jesteśmy winni tę obietnicę Bogu i Liberyjczykom: nie mamy złudzeń i zrobimy co w naszej mocy, by nie być lojalnym wobec żadnej innej grupy albo frakcji^[3].

Na pytanie dziennikarza o to, co zrobi, jeśli przywódcy ugrupowań znowu zwrócą się przeciwko sobie, odpowiedziała:

Obiecali mi, że będą mnie szanować jak matkę i będę ich trzymać za słowo. To także oznacza dyscyplinowanie, jeśli zajdzie taka potrzeba^[5].

Według Amosa Sawyera, profesora nauk politycznych, który kierował liberyjskim rządem tymczasowym w latach 1990–1994^[9], Perry została wybrana, ponieważ była znana w kraju, miała dużą wiarygodność i jednocześnie nigdy nie brała udziału w walce o władzę, zatem liderzy polityczni nie widzieli w niej zagrożenia. Pozostali członkowie Rady Państwa dążyli jednak do jej marginalizacji i zmniejszenia jej wpływu na kluczowe decyzje. Perry poświęciła się zatem głównie podróżowaniu po kraju i budowaniu wśród obywateli świadomości na temat ich praw oraz przebiegu procesu pokojowego^[5]. Ellen Johnson-Sirleaf, prezydentka Liberii w latach 2006–2018, tak podsumowała działania Perry w Radzie Państwa:

Nie dostała ani prawdziwej władzy, ani personelu, ani środków niezbędnych do wykonywania swojej pracy. Dla wielu było jednak zaskoczeniem, że jedynie dzięki autorytetowi moralnemu jej urzędu oraz jej rozumieniu dobra i zła, stanowiła głos, który stanowczo popychał przywódców wojskowych w kierunku rozbrojenia i podporządkowania się procesowi wyborczemu^[10].

W czerwcu 1997 jako pierwsza kobieta wygłosiła przemówienie na szczycie Organizacji Jedności Afrykańskiej w Harare^[5]. 19 lipca 1997 w Liberii odbyły się wybory, w których wygrał Charles Taylor z wynikiem 75,3%. 2 sierpnia 1997 Perry przekazała zwycięzcy władzę^[11][12].

Podczas drugiej wojny domowej w Liberii(inne języki) (1999–2003) zaangażowała się w prace organizacji Mano River Union Women for Peace Network (MARWOPNET), działającej na rzecz pokoju i zrzeszającej kobiety z Liberii, Sierra Leone i Gwinei. W kolejnych latach brała udział w różnych inicjatywach, w tym pod egidą ONZ, Organizacji Jedności Afrykańskiej i Unii Afrykańskiej. Odwiedziła wiele państw afrykańskich, w których toczyły się wojny i prowadziła działania na rzecz zawieszenia broni. Założyła Perry Center, organizację pozarządową, poświęconą wspieraniu ruchów walczących o prawa kobiet i dzieci oraz na rzecz pokoju w Liberii i w Afryce Zachodniej^[1].

W 2004 została wybrana wybrana przez Uniwersytet Bostoński jako rezydentka programu Balfour African President-in-Residence^[13][14]. W 2014 prezydent Liberii Ellen Johnson-Sirleaf nadała imię Ruth Perry łodzi liberyjskiej straży przybrzeżnej^[15].

Zmarła 8 stycznia 2017 w wieku 77 lat w domu swojego syna Ralpha Perry’ego w Columbus w Ohio^[16].