Służewiec-Prototypy

Osiedle zostało zbudowane w latach 1960–1965^[8]. Jego generalnymi projektantami byli Jerzy Skrzypczak, Urszula Ciborowska, Aleksander Łyczewski i Zdzisław Łuszczyński z Biura Projektów Typowych i Studiów Budownictwa Miejskiego z siedzibą przy ul. Wierzbowej 9^[3]. Za projekt komunikacji odpowiadał Bohun Zwoliński, a zieleni Barbara Tucholska^[3]. Wśród architektów zaangażowanych w projektowanie osiedla byli także m.in. Irena Solarska i Włodzimierz Minnich^[2]. Zaplanowano ponad 122 tys. m² powierzchni użytkowej mieszkalnej^[3] dla ok. 17^[3]–20 tysięcy mieszkańców^[8], a także usługi jak: szkoły, przedszkola, żłobki i sklepy^[3]. Kubatura zabudowy miała wyniosić blisko 1 mln m³^[3]^[10]. Do jego realizacji Minister Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych utworzył specjalne, nowe przedsiębiorstwo^[11].

Osiedle z założenia miało być miejscem testowania różnych rozwiązań architektonicznych i funkcjonalnych w technologii wielkopłytowej^[3]. Było pierwszym^[11] i największym tego typu ośrodkiem w Polsce^[10]. Budowa różnych typów budynków i ich obserwacja w czasie wznoszenia oraz eksploatacji miała pozwolić na ulepszenie nowych projektów, porównanie obecnych i uniknięcie błędów, które byłyby kosztowne przy większej skali budowania powtarzalnych osiedli^[11].

Projekt generalny osiedla wyznaczył ogólne ramy urbanistyczne, ciągi pieszo-komunikacyjne, dominanty wysokościowe, czy układ terenów zielonych, ale poszczególne mikrozespoły mieszkaniowe zostały zaprojektowane indywidualnie przez różne zespoły architektów^[3]. Umiejscowienie osiedla związane było z potrzebami mieszkaniowymi robotników powstałymi w związku z rozbudową położonego na zachód Służewca Przemysłowego^[3]. Zaprojektowano je tak, by można było w łatwy sposób dotrzeć do pracy pieszo^[3].

W ramach osiedla projektowana była siatka ulic na bazie założonych w miejskiej koncepcji ogólnej ciągów komunikacyjnych do 24 listopada 1961 r. roboczo funkcjonujących pod nazwami „Nowo-Wołoska” (ulica Wincentego Rzymowskiego), „Nowo-Bokserska” (ulica Gotarda) i „Al. Niepodległości–bis” (ulica Zygmunta Modzelewskiego), tego dnia nadano też nazwy ulicom w pobliżu ulicy Obrzeżnej i Bokserskiej: Piotra Gruszczyńskiego, Jadźwingów, Bartłomieja i Bogunki (wcześniej określane jako „Projektowana” – odpowiednio od I do IV), a uchwałą z 16 maja 1963 r. także ulicy Kolady (wcześniej określanej jako „Dojazd Nr 22”)^[12]. Uchwałą z 29 grudnia 1965 r. otrzymały nazwy ulice: Orzycka oraz (zlokalizowane w jej oraz alei Lotników pobliżu) Bełdan, Niegocińska, Śniardwy, Tuchlińska, Wiartel i Wydmińska^[13].

Od 4 lipca 1967 r. osiedle przynależało do rejonu urbanistycznego Służew, po wprowadzeniu Miejskiego Systemu Informacji 4 października 1996 r. również znajduje się w obszarze Służew^[14].

Jedną z testowanych technologii był system WUF, czyli Warszawska Uniwersalna Forma^[10]. Umożliwiała ona budowę z powtarzalnych elementów budynków od jednorodzinnych aż po 13-kondygnacyjne, a dostępne kategorie mieszkań obejmowały zakres od M2 do M7^[10]. Za projekt budynków-prototypów w tej technologii, które zlokalizowano w północno-zachodniej części osiedla, odpowiadali: Andrzej Bielobradek, Jan Drużyński, Tadeusz Stefański, Witold Wojczyński, Zbigniew Pawłowski, Władysław Sieradzki i Jerzy Zoller^[10]. Na potrzeby budowy zespołu powstała tymczasowa poligonowa wytwórnia powtarzalnych elementów budowlanych o mocach produkcyjnych pozwalających na wznoszenie ok. 1300 mieszkań rocznie^[15]. Doświadczenia zdobyte podczas projektowania i budowy zespołu mieszkaniowego zostały potem wykorzystane podczas pracy nad osiedlem Skarpa Puławska^[15].

Drugim systemem, w którym powstały prototypowe bloki mieszkalne był WPP^[11] (Warszawski Poligon Przenośny^[16]).

Sprawdzono także w praktyce system budownictwa monolitycznego betonów wylewanych „Stolica”^[17]. Efekty testów zastosowano przy wznoszeniu osiedla Za Żelazną Bramą^[17].

Jeden z budynków, przy ul. Rzymowskiego 47, wybudowany w technologii WUF^[10], został na początku XXI wieku nadbudowany o cztery kondygnacje^[18].

Architektura osiedla reprezentuje modernizm i wyróżnia się oryginalnością na tle ówczesnego polskiego budownictwa mieszkaniowego zarówno formą (szklane luksfery na wszystkich kondygnacjach nadawały budynkom lekkości za dnia aby beton nie dominował na ich fasadach, a nocą stanowiły ich iluminację, czego nie stosowano w ówczesnym budownictwie; niektóre budynki ustawiono też na rzadko stosowanych antropomorficznych słupach zwanych pilotis aby nadać im lekkości i stworzyć podcienia, wszystkie bloki mieszkalne otrzymały czarno-białą kolorystykę aby uniknąć typowej szarości betonu) jak i funkcją (widne kuchnie i balkony były rzadkością i często rezygnowano z nich na innych osiedlach)^[19].

Służewiec-Prototypy

Położenie

Historia i charakterystyka

Galeria

Przypisy

Wikiwand - on