Samalas

Samalas − dawny superwulkan w Indonezji, na wyspie Lombok^[1], będący częścią kompleksu wulkanicznego noszącego obecnie nazwę Rinjani^[2]. Według szacunków wznosił się na około 4200 m n.p.m.^[3]

Samalas

Państwo	Indonezja
Położenie	Lombok
Dane wulkanu
Rok erupcji	1257
Typ wulkanu	superwulkan
Położenie na mapie Indonezji Samalas
8°24′30″S 116°24′30″E

Wyspa Lombok z widocznym w jej północnej części kompleksem wulkanicznym

Erupcja Samalasa w 1257 roku była jedną z najsilniejszych erupcji wulkanicznych w holocenie^[1] − wulkan wyemitował wówczas 35 do 40 km³ materiału^[2]. W wyniku erupcji Samalas zapadł się, tworząc kalderę o wymiarach 6 × 8,5 km^[4]. Bliźniaczy wulkan Rinjani, przylegający do Samalasa od strony wschodniej przetrwał katastrofę, choć jego zachodnie zbocza również się zapadły^[3].

Erupcja była na tyle silna, że wpłynęła przejściowo na światową pogodę. Skutkiem erupcji było obniżenie się temperatury i intensywne deszcze m.in. w Europie. Obfite opady z lata 1258 roku przyczyniły się w Europie do niskich plonów, które sprowadziły głód^[1].

Erupcja Samalasa należała do serii eksplozji, których skutkiem było rozpoczęcie tzw. małej epoki lodowcowej. Możliwe też, że erupcja ta była pierwszą w tej serii^[5]. Przeprowadzone na początku XXI wieku badania rdzeni lodowych oraz drzew rosnących w pobliżu Samalasa^[1], a także lektura spisanej na palmowych liściach Babad Lombok, pozwoliły jednoznacznie powiązać ten wulkan z anomaliami pogodowymi w Europie z 1258 roku^[5].

Pozostałość po Samalasie – kaldera z jeziorem Segara Anak, wysoki szczyt po lewej to wulkan Rinjani, wewnątrz kaldery widoczny stożek wulkaniczny Barujari

Po kilkuset latach na dnie kaldery utworzyło się jezioro nazwane Segara Anak^[4]. Ma ono obecnie 230 m głębokości, a lustro wody znajduje się na wysokości 2008 m n.p.m.^[4] We wschodniej części kaldery powstał stożek wulkaniczny Barujari, którego erupcje notowane są od 1846 roku^[6].