Tęgoskór cytrynowy

Tęgoskór cytrynowy (Scleroderma citrinum Pers.) – gatunek grzybów z rodziny tęgoskórowatych (Sclerodermaceae)^[1].

Tęgoskór cytrynowy

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	borowikowce
Rodzina	tęgoskórowate
Rodzaj	Scleroderma
Gatunek	tęgoskór cytrynowy
Nazwa systematyczna
Scleroderma citrinum Pers. Syn. Met. Fung. (Göttingen) 1: 153 (1801)

Przekrojony owocnik

Dojrzały owocnik pęka

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Scleroderma, Sclerodermataceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Ma ponad 10 synonimów^[2].

Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 2000 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też pod nazwami tęgoskór pospolity, tęgoskór żółtawy i trufla fałszywa^[3]. Ma wiele regionalnych nazw: tęgoskór cuchnący, purchawka kartoflana, fałszywa trufla, kurzawka, bycze jaja^[4].

W dawnych systemach klasyfikacyjnych grzybów zaliczano go do klasy lub rzędu wnętrzniaków^[5].

Morfologia

Owocnik

Nieregularnie kulisty, lub bulwiasty, bez trzonu, o średnicy do 10 cm i silnym korzennym zapachu. Jest twardy, ciężki i ma grube perydium. Powierzchnia perydium w barwie słomkowożółtej, ochrowożółtej lub żółtobrązowoochrowej, pokryta płaskimi brodawkami o wysokości 1,5–4 mm i zryta bruzdami schodzącymi się u podstawy owocnika. Tylko podstawa owocnika jest gładka. Wyrasta z niej sznur grzybni^[6].

Warstwa hymenialna (gleba) znajduje się wewnątrz perydium. Tylko u młodych owocników jest biała, wkrótce staje się żółtawozielonkawa, na koniec czarna z fioletowym odcieniem, poprzedzielana cienkimi, białymi włóknami włośni. Po dojrzeniu owocnik pęka uwalniając zarodniki^[6].

Zarodniki

Kuliste, brązowe, z siateczkowatym urzeźbieniem, o średnicy 8–13 μm^[7].

Występowanie

W Ameryce Północnej, Europie i Azji jest szeroko rozprzestrzeniony, znacznie rzadszy w Ameryce Południowej, Afryce Północnej i Australii^[8]. W Polsce jest pospolity^[3][6].

Rośnie na ziemi w piaskach i kwaśnych glebach, na obrzeżach lasów, w parkach, także poza lasami; na pastwiskach, kamienistych terenach, torfowiskach, w zaroślach. Owocniki wytwarza od czerwca do listopada^[3].

Etapy rozwoju owocnika

Znaczenie

W małych ilościach jest nieszkodliwy i w niektórych regionach Europy bywa używany jako grzyb przyprawowy^[9]. Jednak zjedzony w większych ilościach może powodować zatrucia. Smakiem przypomina nieco trufle i z tego powodu nadaje się jako przyprawa do mięsa i do wędlin. Jednak używać można tylko młode, jeszcze wewnątrz białe grzyby a twardą okrywę należy zdjąć^[4].

Gatunki podobne

• tęgoskór brodawkowany (Scleroderma bovista) ma u podstawy owocnika wyraźną, dobrze rozwiniętą grzybnię przypominająca krótki korzeń^[6].