Segedyn

Segedyn^[2] (węg. Szeged wymowa [seged] odsłuchaj^ⓘ, serb. Segedin, rum. Seghedin) – trzecie pod względem liczby ludności miasto Węgier, położone nad Cisą na południu kraju, na wschód od Dunaju. Stolica komitatu Komitat Csongrád-Csanád. 1 stycznia 2017 liczba mieszkańców Segedynu wyniosła 161 tys.

Segedyn

Szeged

Herb Flaga
Państwo	Węgry
Komitat	Komitat Csongrád-Csanád
Powiat	Segedyn
Burmistrz	László Botka
Powierzchnia	281,0 km²
Wysokość	75 m n.p.m.
Populacja (2017) • liczba ludności • gęstość	161 137[1] 578,72 os./km²
Nr kierunkowy	62
Kod pocztowy	6700-6791
Położenie na mapie Węgier Segedyn
46°15′N 20°10′E
Strona internetowa

Położenie geograficzne

Segedyn jest położony niedaleko południowej granicy Węgier, na południe od ujścia rzeki Maruszy do rzeki Cisy. Miasto w 2011 miało 170 285 mieszkańców, przy gęstości zaludnienia 606,0 osoby na 1 km². Segedyn określa się też często jako „Miasto słońca”, bowiem ma bardzo dużo słonecznych godzin w roku w porównaniu z innymi węgierskimi miastami.

Historia

Segedyn ok. 1940 r.

Obszar, na którym znajduje się dziś miasto Segedyn, był zamieszkany już w czasach starożytnych, a Ptolemeusz wymienia najstarszą nazwę miasta – Partiscum. Możliwe, że w tych okolicach mieściła się też siedziba władcy Hunów Attyli. Obecna węgierska nazwa miasta – Szeged – pojawiła się w 1138 w dokumencie króla Beli III.

W czasie najazdu mongolskiego miasto zostało zniszczone, a dużą część ludności najeźdźcy wymordowali. Po wycofaniu się hord tatarskich miasto udało się jednak odbudować, a za panowania Ludwika Węgierskiego stało się ono najważniejszym ośrodkiem w południowych Węgrzech. Zygmunt Luksemburski otoczył je murami obronnymi, natomiast w 1498 Segedyn otrzymał status wolnego miasta królewskiego.

Podczas najazdu tureckiego w 1526 miasto zostało splądrowane, a potem okupowane przez wojska tureckie, stało się jednak wówczas centrum administracyjnym państwa osmańskiego na tym obszarze. 23 października 1686 Segedyn został wyzwolony, ale status wolnego miasta królewskiego przywrócono mu dopiero w 1715, a kolejne lata stały pod znakiem stabilnego rozwoju.

Miasto poważnie ucierpiało na skutek powodzi w 1879 r.

Demografia

Zabytki

Wieża Dömötör

• Wieża Dömötör – średniowieczna wieża w stylu romańsko-gotyckim, najstarszy zabytek miasta
• Kościół i klasztor franciszkanów(inne języki)
• Teatr Narodowy w Segedynie(inne języki) (Szegedi Nemzeti Színház)
• Katedra w Segedynie
• Móra Ferenc Múzeum(inne języki)
• Ratusz(inne języki) (Városháza)
• Cerkiew św. Mikołaja(inne języki)
• Stara Synagoga
• Kościół św. Rocha(inne języki)
• Nowa Synagoga
• Wieża ciśnień(inne języki) (Víztorony)
• Domy i kamienice secesyjne, w tym:
  • Pałac Reöka(inne języki) (Reök-palota)
  • Dom Raffayego(inne języki) (Raffay-ház)
  • Dom Móricza(inne języki) (Móricz-ház)
  • Dom Vastaga(inne języki) (Vastag-ház)
  • Dom Márera(inne języki) (Márer-ház)
• Pomnik Andrása Dugonicsa z 1876 r.
• Pomnik Lajosa Tiszy z 1904 r.
• Pomnik Ferenca Deáka z 1914 r.
• Pomnik Lajosa Kossutha

• 
  Teatr Narodowy
• 
  Katedra w Segedynie
• 
  Móra Ferenc Múzeum
• 
  Ratusz
• 
  Pomnik Dugonicsa
• 
  Pomnik Kossutha

Gospodarka

W mieście rozwinął się przemysł mięsny, owocowo-warzywny, cukrowniczy, młynarski, tytoniowy, włókienniczy, obuwniczy, metalowy oraz chemiczny^[3].

Transport publiczny

W Segedynie funkcjonuje system tramwajowy. W 2009 r. miasto zamówiło 9 sztuk polskich tramwajów niskopodłogowych Pesa Swing. Od listopada 2021 funkcjonuje linia tramwaju dwusystemowego, która dojeżdża do Hódmezővásárhely wykorzystując fragment Linii kolejowej nr 135 na Węgrzech.

Szeged posiada połączenie kolejowe z Budapesztem, Kecskemetem, Bekescsabą i Suboticą w Serbii^[4][5][6]. Połączenia obsługuje MAV^[6].

Głównym przewoźnikiem autobusowym jest Tisza Volán Zrt. Autobusy obsługują połączenia z Budapesztem, Gyor, Peczem, Szekesfehervarem, Szekszardem, Bają, Bekescsabą, Debreczynem, Miszkolcem, Szolnokiem, Kecskemetem i in.

Oświata

Uniwersytet Segedyński na placu Dugonicsa

Segedyn jest miastem uniwersyteckim. W 1921 został tu przeniesiony Uniwersytet Kolozsvár z dzisiejszego rumuńskiego miasta Kluż-Napoka (zał. w 1872). Obecnie jest jednym z najważniejszych uniwersytetów Węgier. Nosi nazwę Uniwersytet Segedyński (Szegedi Tudományegyetem).

Kulinaria

Papryka z Segedyna

Z Segedyna pochodzi najlepsza węgierska kiełbasa salami oraz charakterystyczna dla tego miasta zupa rybna. Okolice miasta oraz Kalocsa nad Dunajem są głównymi rejonami uprawy papryki, która jest narodową przyprawą Węgrów.

Osobny artykuł: Kuchnia węgierska.

Sport

W mieście ma siedzibę klub Pick Szeged – trzykrotny mistrz Węgier w piłce ręcznej.

Współpraca

Miejscowości partnerskie:

• Cambridge, Wielka Brytania
• Darmstadt, Niemcy
• Izmir, Turcja
• Kotor, Czarnogóra
• Larnaka, Cypr
• Liège, Belgia
• Łódź, Polska
• Nicea, Francja
• Odessa, Ukraina
• Parma, Włochy
• Płońsk, Polska
• Pula, Chorwacja
• Rachów, Ukraina
• Rotterdam, Holandia
• Subotica, Serbia
• Târgu Mureș, Rumunia
• Timișoara, Rumunia
• Toledo, USA
• Turku, Finlandia
• Warna, Bułgaria
• Weinan, Chińska Republika Ludowa

Ulica Szegedyńska w Warszawie

Tabliczka z nazwą ul. Segedyńskiej, poprawiona na Szegedyńską

W październiku 1967 jednej z ulic na warszawskich Bielanach nadano nazwę Segedyńska. Z czasem upowszechnił się zapis zgodny z polską fonetyką, tj. Szegedyńska. W 2013 Rada m.st. Warszawy planowała przywrócić pierwotny, zgodny z węgierskimi prawidłami zapis, gdyż „szeged” znaczy po węgiersku „twoja dupa”. Ostatecznie, ze względu na opór mieszkańców ulicy, pozostano przy upowszechnionym zapisie^[7].