Sepiolit

Sepiolit (pianka morska, pierre de savon Maroc^[1]) – minerał z gromady krzemianów, zaliczany do minerałów ilastych. Minerał pospolity, szeroko rozpowszechniony w niektórych rejonach Ziemi^[2].

Sepiolit

Właściwości chemiczne i fizyczne
Inne nazwy	pianka morska, Pietra sapo, Pierre de Savon Maroc
Skład chemiczny	uwodniony krzemian magnezu (Mg4[Si6O15(OH)2] • 6H2O)
Twardość w skali Mohsa	2–2,5
Przełam	muszlowy
Pokrój kryształu	włoskowy
Układ krystalograficzny	rombowy
Gęstość	2,08 g/cm³
Właściwości optyczne
Barwa	biała, białoszara, żółtawa lub zielononiebieska, najczęściej biała o żółtawym lub czerwonawym zabarwieniu
Rysa	biała
Połysk	matowy
Inne	nieprzezroczysty

Struktura

Nazwa pochodzi od gr. sepia = mątwa i lithos = skała, kamień i nawiązuje do wewnętrznej muszli mątwy, do której minerał jest podobny.

Charakterystyka

Właściwości

Minerał nieprzezroczysty, odporny na ciepło, biały, o strukturze porowatej, podobny do gliny, twardniejący po wyschnięciu.

Tworzy drobne kryształy o pokroju włoskowym. Występuje w skupieniach porowatych o budowie ziarnistej, gruzełkowej; włóknistej – sepiolit azbestopodobny; spilśnionej – tzw. wełna górska. Tworzy także formy skrytokrystaliczne (zbite, ziemiste). Jest miękki, krajalny, przeświecający, przywiera do wilgotnych powierzchni. Czasami zawiera znaczne domieszki niklu (sepiolit niklowy) lub żelaza (sepiolit żelazowy – ksylotyl).

Występowanie

Sepiolit jest produktem przeobrażenia serpentynitów w trakcie procesów wietrzeniowych i hydrotermalnych. Czasami spotyka się go wśród skał osadowych pochodzenia jeziornego i osadów głębokomorskich. Zawiera 63,3% związków krzemu, 27,4% związków magnezu i 9,3% wody.

Największe i najlepsze na świecie złoża sepiolitu znajdują się w Turcji, niedaleko miasta Eskişehir, w mniejszych ilościach występuje w Niemczech, Czechach, Bośni i Grecji. Występuje także w Maroku, USA i Hiszpanii.

W Polsce w niewielkich ilościach występuje w Sudetach w okolicach Kamiennej Góry, w Masywie Ślęży – tworzy żyły z magnezytem, opalem, chalcedonem, chryzoprazem; występuje też w melafirach koło Krzeszowic.

Zastosowanie

• w elektrotechnice^[2]
• w farmacji^[2]
• do wyrobu przedmiotów dekoracyjnych i użytkowych (np. fajek, drobnych ozdób i biżuterii)^[1]
• produkcji środków czyszczących^[2]
• jako żwirek dla kotów czy piasek kąpielowy dla szynszyli
• dodatek technologiczny do pasz zarejestrowany w UE jako (E-562), dodatek przeciwzbrylający, dodatek reologiczny stosowany do płynów przy pojeniu świń i bydła domowego
• jako absorbent: wycieków przemysłowych i chemikaliów, w oczyszczalniach jako absorbent toksyn
• do kontroli (stabilizacji) wilgotności
• jako dodatek konstrukcyjny (m.in. cementy, tynki)

Fajka z sepiolitu