Spinario

Spinario – datowana na I wiek p.n.e. rzeźba z brązu, przedstawiająca chłopca wyciągającego sobie cierń z nogi.

Spinario

Autor	nieznany
Data powstania	I wiek p.n.e.[1]
Medium	brąz[1]
Wymiary	73 cm[1]
Miejsce przechowywania
Lokalizacja	Muzea Kapitolińskie

Rzeźba przedstawia siedzącego na skale chłopca, który z opartej na prawym kolanie lewej stopy usiłuje wyciągnąć cierń^[2][3]. Dzieło uważane jest za rzymski pastisz inspirowany rzeźbą grecką. Ciało chłopca jest typowe dla sztuki hellenistycznej, podczas gdy głowa nawiązuje do dzieł z V wieku p.n.e. i jest charakterystyczna dla posągów postaci stojących^[3][4].

Najwcześniejsze wzmianki o Spinario pochodzą ze średniowiecznych relacji Bieniamina z Tudeli (XII w.) oraz Mistrza Grzegorza (XII/XIII w.), był on wówczas ustawiony na szczycie marmurowej kolumny przed Pałacem Laterańskim. Beniamin z Tudeli inspirując się fragmentem z 2 Księgi Samuela (2Sm 14,25) uznał chłopca za przedstawienie Absaloma, podczas gdy dla Mistrza Grzegorza był to Priap^[3]. W 1471 roku na polecenie papieża Sykstusa IV rzeźbę przeniesiono do nowo wybudowanego Palazzo dei Conservatori (obecnie część Muzeów Kapitolińskich). W roku 1798 rzeźba została zagrabiona przez Francuzów i wywieziona do Paryża, gdzie umieszczono ją w zbiorach Luwru. Po klęsce Napoleona wróciła na początku 1816 roku do Rzymu^[3].

Wokół przedstawionej w rzeźbie postaci narosło wiele legend, według najpopularniejszej z nich chłopiec nazywał się Gnejusz Mariusz. Gdy powierzono mu dostarczenie wiadomości dla senatu wykonał swoje zadanie z takim poświęceniem, że cierń, który wbił mu się w nogę podczas podróży, wyciągnął dopiero po dotarciu na miejsce^[3][4].

Rzeźba stanowiła źródło inspiracji dla artystów renesansowych. Była wielokrotnie kopiowana w marmurze i brązie, m.in. przez Antonello Gaginiego do dekoracji fontanny w Palazzo Alcontres w Mesynie, zaś układ ciała chłopca został wykorzystany m.in. przez Brunelleschiego w scenie ofiarowania Izaaka w projekcie drzwi dla Baptysterium we Florencji^[3] i Botticellego w obrazie Próby Mojżesza^[5].