Stanisław Nilski-Łapiński

Stanisław Kazimierz Marcin Łapiński ps. „Nilski” (ur. 24 stycznia 1891 w Warszawie, zm. 16 lutego 1922 w Poznaniu) – polski inżynier, podpułkownik Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Nagrobek S. Nilskiego-Łapińskiego (u góry po lewej)

Pomnik S. Nilskiego-Łapińskiego w Łapach

Stanisław Nilski-Łapiński

Nilski

podpułkownik Szt. Gen.
Data i miejsce urodzenia	24 stycznia 1891 Warszawa, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	16 lutego 1922 Poznań, Polska
Przebieg służby
Lata służby	1914–1922
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	5 Pułk Piechoty 15 Dywizja Piechoty 70 Pułk Piechoty
Stanowiska	szef sztabu dowódca pułku
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-ukraińska obrona Lwowa powstanie wielkopolskie
Odznaczenia

Życiorys

Syn Tomasza i Teofili z domu Porowskiej. Ukończył studia na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej uzyskując tytuł inżyniera. W 1912 został członkiem Związku Strzeleckiego^[1], w którym pod pseudonimem „Nilski”^[1] ukończył kurs podoficerski i oficerski^[2] .

2 sierpnia 1914 rozpoczął służbę w Legionach Polskich^[1], w którym był adiutantem w III batalionie w 1 pp. W czasie I wojny światowej walczył w szeregach 5 pułku piechoty. Podczas bitwy pod Łowczówkiem, dwukrotnie raniony w płuco, dostał się do rosyjskiej niewoli. Pomimo odniesionych ran ratuje się ucieczką i przez sześć tygodni ukrywa się w okolicach Tarnowa, zajętego przez Rosjan. Po przesunięciu frontu powrócił do I Brygady^[2] .

Od 31 stycznia do 9 marca 1917 roku był słuchaczem Kursu oficerów sztabowych i adiutantów wyższych dowództw w Warszawie. 22 marca 1917 roku został skierowany do macierzystego 5 pułku piechoty. W czasie służby w Legionach awansował na kolejne stopnie: chorążego (29 września 1914 roku), podporucznika (5 marca 1915 roku) i porucznika (2 lipca 1915 roku)^[3]. W lipcu 1917 roku, po kryzysie przysięgowym został internowany w Beniaminowie. Zwolniony z internowania wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej. Pełnił funkcję instruktora na kursach oficerskich^[2] .

Podczas obrony Lwowa w listopadzie 1918 w trakcie wojny z Ukraińcami był członkiem Naczelnej Komendy Obrony Lwowa^[4], szefem sztabu obrony Lwowa i zastępcą komendanta Czesława Mączyńskiego^[5][6][1]. Po wybuchu powstania wielkopolskiego brał udział u organizacji Dowództwa Głównego Sił Zbrojnych Polskich w byłym zaborze pruskim. W kwietniu 1919 roku, wziął udział w wyprawie wileńskiej, jako oficer operacyjny Sztabu Naczelnego Wodza^[2] .

W czasie wyprawy kijowskiej został szefem sztabu 15 Wielkopolskiej Dywizji Piechoty^[1]. Na tym stanowisku wyróżnił się zdolnościami i osobistym męstwem. Razem z dywizją wziął udział w wyprawie nad Berezynę, walkach odwrotowych, bitwie warszawskiej, uderzeniu na Mińsk Mazowiecki, ataku na tyły bolszewickiej 15 Armii, w walkach pod Lidą i Mińskiem. Po zakończeniu walk i powrocie do Wielkopolski ukończył kurs informacyjny Sztabu Generalnego, kurs lotnictwa i kurs dowódców pułków saperów^[2] . Od 8 lipca 1921 roku dowodził 70 pułkiem piechoty w Jarocinie^[7][1]. Był założycielem tamtejszego Koła Towarzystwa Wiedzy Wojskowej. Chcąc dokończyć okres dowodzenia pułkiem wystąpił z wnioskiem o przesunięcie terminu skierowania go na jednoroczny kurs doszkolenia w Wyższej Szkole Wojennej^[2] . Zmarł 16 lutego 1922 roku w Poznaniu^[8], w następstwie szkarlatyny^[2] .

8 kwietnia 1934 jego szczątki zostały ekshumowane^[1] i przewiezione z Poznania do Lwowa, gdzie po uroczystym pogrzebie 15 kwietnia 1934 zostały pochowane w kwaterze dowódców na Cmentarzu Obrońców Lwowa^{[9][10][11][12]}.

Upamiętnienie

Uchwałą Rady Miasta Lwowa z listopada 1938 jednej z ulic we Lwowie nadano imię Stanisława Nilskiego-Łapińskiego^[13].

Od 1 czerwca 2009 jest patronem Gimnazjum nr 1 w Łapach^[14]. W tym mieście ustanowiono też pomnik podpułkownika^[15].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari – 13 maja 1921^[16]
• Krzyż Niepodległości z Mieczami – pośmiertnie 9 listopada 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[17] zamiast uprzednio (9 listopada 1931 roku) nadanego Krzyża Niepodległości^[18]
• Krzyż Walecznych – czterokrotnie^[2] 
• Odznaka za Rany i Kontuzje^[19]