Stułbiopławy

Stułbiopławy (Hydrozoa) – gromada parzydełkowców (Cnidaria), obejmująca około 3500 gatunków, w większości morskich, charakteryzujących się stadium drobnej meduzy z welum wzdłuż krawędzi, wicią komórki parzydełkowej zamienioną w knidocyl oraz występowaniem przemiany pokoleń (metageneza). Do nielicznych gatunków słodkowodnych należą pospolite stułbie z rodzaju Hydra. W rozwoju stułbiopławów występują dwie postacie dorosłe (polip i meduza) lub jedna z nich. Polipa, zwanego hydropolipem, charakteryzuje jednolita jama chłonąco-trawiąca bez przegród (septum). U meduzy, zwanej hydromeduzą, występuje żagielek, a gonady powstają pod ektodermą. Najstarsze stułbiopławy znane są z późnego prekambru^[2].

Stułbiopławy

Hydrozoa[1]
Owen, 1843
Siphonophorae
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Podkrólestwo	tkankowce właściwe
Typ	parzydełkowce
Gromada	stułbiopławy

Występowanie i tryb życia

Większość stułbiopławów to morskie formy kolonijne, pokrywające podmorskie skały. Występują na wszystkich szerokościach geograficznych, najliczniej w obszarach międzyzwrotnikowych. W Polsce występuje 26 gatunków^[2].

Polipy prowadzą osiadły tryb życia na dnie zbiorników, głównie w wodach przybrzeżnych. Żyją samotnie lub w koloniach. Meduzy żyją najczęściej w pelagiale wód przybrzeżnych.

Kolonie powstają przez pączkowanie boczne osiadającej na twardym podłożu larwy.

Morfologia

Formy słodkowodne są drobne, mają kilka milimetrów długości lub średnicy. Umbrella meduz jest całobrzega, a obrzeżenie zagina się do wewnątrz tworząc ektodermalne welum – zaginający się fałd. Meduzy zbudowane są z bezkomórkowej mezoglei, a ich gonady są ektodermalne i umieszczone na subumbrelli lub manubrium. Hydromeduzy mają układ nerwowy w postaci dwóch pierścieni okalających umbrelle. Jest to pierścień motoryczny (wewnętrzny) i pierścień sensoryczny (zewnętrzny). Nie posiadają ropalium, a na krawędzi umbrelli znajdują się statocysty i oczka. W centrum subumbrelli jest rurkowate manubrium z okrągłym otworem gębowym, który prowadzi do gardzieli, a następnie do żołądka (centrum jamy). Żołądek nie posiada przegród gastralnych. Hydropolipy mają układ nerwowy siateczkowaty oraz nie posiadają przegród gastralnych.

Klasyfikacja

Na podstawie badań molekularnych wśród stułbiopławów wyróżniono dwa zasadnicze klady^[3]:

• Hydroidolina
• Trachylina

Monofiletyzm Hydrozoa potwierdzają badania Bridge i inni (1992), Collins (2002), Marques i Collins (2004) oraz Collins i inni (2006).

W starszych, nieaktualnych już klasyfikacjach opartych na morfologii i biologii rozwoju, stułbiopławy zaliczane były do podtypu Metagenetica – parzydełkowców, u których występuje metageneza. W gromadzie Hydrozoa wyróżniano rzędy^[2]:

• Hydroida – stułbiowce, dzwonkopławy
• Milleporida,
• Stylasterida,
• Actinulida (Halammohydrida),
• Trachylida,
• Velellida,
• Siphonophora – cewiopławy, rurkopławy.

Stylaster californicus