Teodor Mrozowicki

Teodor Mrozowicki herbu Prus III (ur. 8 listopada 1784 we Lwowie, zm. 13 kwietnia 1862 w Majdanie) – ziemianin galicyjski, pionier przemysłu cukrowniczego w Galicji.

Teodor Józef Tadeusz Ignacy Mrozowicki

Prus III
pionier przemysłu cukrowniczego w Galicji
Rodzina	Mrozowiccy herbu Prus III
Data i miejsce urodzenia	8 listopada 1784 Lwów
Data i miejsce śmierci	13 kwietnia 1862 Majdan
Ojciec	Stanisław Mrozowicki
Matka	Marianna Karczewska herbu Jasieńczyk
Żona	Sylwia Oziembłowska herbu Radwan
Dzieci	Agnieszka Marianna Felicja, Waleriana Maria Ignacja, Feliks Józef Ignacy, Felicja Józefa Ignacja, Justyn Franciszek Marceli, Maria, Jan Celestyn Wiktor, Eligiusz Franciszek Teodor
Rodzeństwo	Gabin, Franciszek, Joanna, Julia

Życiorys

Teodor Józef Tadeusz Ignacy Mrozowicki urodził się 8 listopada 1784 r. we Lwowie jako syn Stanisława, starościca stęgwilskiego i Marianny z Karczewskich herbu Jasieńczyk, starościanki liwskiej.

Nauki pobierał m.in. w szkole realnej we Lwowie, gdzie poznał podstawy chemii, fizyki i mechaniki. Po wprowadzeniu przez cesarza Napoleona w 1806 r. blokady przywozów towarów kolonialnych wzrosło w Europie zainteresowanie produkcją cukru. W prasie niemieckiej i francuskiej pojawiło się wówczas wiele artykułów na temat doświadczeń odnośnie do produkcji cukru z buraka. Otrzymawszy od ojca kilka majątków Mrozowicki rozpoczął w nich uprawę buraków cukrowych i na podstawie literatury naukowców niemieckich i francuskich opracował własną technologię i skonstruował urządzenia do przerobu cukru z buraków cukrowych. W jednym ze swoich majątków, Puźnikach w pow. brzeżańskim, rozpoczął w 1823 r. produkcję cukru – cukrownia ta, nazywana wówczas ogniową, pomimo że miała charakter doświadczalny, jest uznana jako pierwsza cukrownia uruchomiona w Cesarstwie Austriackim, a Mrozowicki został nazwany ojcem cukrownictwa galicyjskiego^[1]. Po trzech latach istnienia cukrownia ta została w 1826 r. przeniesiona z Puźnik do miasteczka ojca, Sokołówki, gdzie gospodarował jego młodszy brat Franciszek, a niedługo po tym założył nową cukrownię w kolejnym swoim majątku, Kołodziejówce, która leżała o trzy mile ode Lwowa na trakcie do Bursztyna, co było bardziej dogodne dla sprzedaży cukru we Lwowie^[1]. Zygmunt Przyrembel^[2] uważa, że rozpoczęcie na większą skalę produkcji cukru w Sokołówce w 1826 r., można uważać za początek przemysłu cukrowniczego na ziemiach polskich^[3]. Ta data początków polskiego przemysłu cukrowniczego jest również przyjęta we współczesnych publikacjach^[4]. Mrozowiccy w 1833 r. zostali wymienieni, obok generała Ferdynanda Piotra hr. de Hennequin et Curel de Fresnel z Olszanicy, jako najwięksi producenci cukru w Galicji^[5].

Mrozowicki swoje innowacyjne rozwiązania publikował w czasopismach lwowskich, czym spopularyzował wśród ziemian galicyjskich cukrownictwo, w konsekwencji czego zaczęto uprawiać buraki cukrowe i powstało wówczas kilka nowych cukrowni. Cieszył się on powszechnym podziwem, zwłaszcza, że wskutek choroby na ospę utracił w dzieciństwie wzrok i swoje inżynierskie pomysły realizował jako osoba niewidoma, w czym pomagał jemu jego ojciec, Stanisław. Jak pisze Stanisław Nikiel: Czasopisma lwowskie w latach 1826-1830 w licznych artykułach podkreślały pionierski charakter działalności Mrozowickich i ich wielkie zasługi dla rozwoju cukrownictwa w Galicji^[6].

Teodor Mrozowicki był patronem tytularnym parafii Cerkwi greckokatolickiej pw. Św. Paraksewy w Puźnikach^[7].

W 1815 r. ożenił się z Sylwią Oziembłowską herbu Radwan (ur. w 1791, zm. 9 lutego 1861 w Majdanie). Pozostawił z nią ośmioro dzieci: Agnieszkę Mariannę Felicję, Walerianę Marię Ignację, Feliksa Józefa Ignacego, Felicję Józefę Ignację, Justyna Franciszka Marcelego, Marię, Jana Celestyna Wiktora oraz Eligiusza Franciszka Teodora^[8].

Teodor Mrozowicki zmarł 13 kwietnia 1862 w swoim majątku Majdan w powiecie nadwórniańskim.

Wywód przodków

Jerzy Mrozowicki

Jan Franciszek Mrozowicki

Jadwiga Oleśnicka

Adam Mrozowicki

Piotr Felicjan Telefus

Klara Telefus

Teresa Bydłowska

Stanisław Mrozowicki

Andrzej Kazimierz Puzyna

Michał Puzyna

Eufrozyna Chrząstowska

Ewa Franciszka Puzyna

Andrzej Jerzy Potocki

Zofia Potocka

Bogumiła Elżbieta Suchodolska

Teodor Mrozowicki

Jan Władysław Karczewski

Antoni Karczewski

Zofia Komońska

Józef Karczewski

Franciszek Wojciech Grabianka

Helena Grabianka

Barbara Biejkowska

Marianna Karczewska

Maksymilian Franciszek Ossoliński

Jan Stanisław Ossoliński

Teodora Krassowska

Antonina Ossolińska

Aleksander Józef Załuski

Ludwika Załuska

Teresa Potkańska

Bibliografia

• Słownik Biograficzny Techników Polskich, red. Wiktor Skoczyński, t. VIII, Warszawa 1997, s. 68.
• Teodor Torosiewicz, O cukrze z buraków, [w:] Wiadomości Handlowe, rok 1830, nr 120, s. 636.
• Józef Żywicki, O wystawie płodów przemysłowości w Wiedniu, [w:] Gazeta Lwowska, rok 1845.
• H. Ł., Fabryki cukru burakowego w prowincyach dawney Polski, [w:] Wiadomości Handlowe, rok 1830, nr 15.
• Rocznik statystyczny przemysłu i handlu krajowego, tom 1, Lwów 1885, s. 7-8.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. B. Chlebowski, Wł. Walewski, t. XI, Warszawa 1890, s. 35.
• Franciszek Marek, O cukrze i cukrownictwie, [w:] Ziarno. Czasopismo Kulturalno-Literackie, nr 1/42/2016.
• Bronisław Mikulec, Przemysł cukrowniczy w Galicji w latach 1823-1918, Warszawa 1980.
• Zygmunt Przyrembel, Historia cukrownictwa w Polsce, tom I, Warszawa 1927, s. 2, 67, 69.
• Julian Kołaczkowski, Wiadomości tyczące się przemysłu i sztuki w dawnej Polsce, Kraków 1888, s. 137.
• J. Łękawski, Wykaz cukrowni w granicach Polski z 1939 i 1945 r., Warszawa, 1974