Tlenek żelaza(II)

Tlenek żelaza(II), FeO – nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków żelaza, w którym żelazo występuje na II stopniu utlenienia.

Tlenek żelaza(II)

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) konst. monotlenek żelaza, tlenek żelaza(2+), tlenek żelaza(II) Inne nazwy i oznaczenia Stocka tlenek żelaza(II) inne dawniej: tlenek żelazawy
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	FeO
Masa molowa	71,85 g/mol
Wygląd	czarny proszek[1] lub kryształy
Minerały	wustyt
Identyfikacja
Numer CAS	1345-25-1
PubChem	14945
Właściwości Gęstość 5,745 g/cm³ (20 °C)[1]; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie praktycznie nierozpuszczalny[1] Temperatura topnienia 1369 °C[1]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2018-07-10] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Substancja nie jest klasyfikowana jako niebezpieczna według kryteriów GHS[2]. NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[3] 0 0 0
Podobne związki
Podobne związki	tlenki żelaza
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

W przyrodzie występuje rzadko jako minerał wustyt(inne języki) (lub wüstyt). Otrzymywany jest przez rozkład termiczny szczawianu żelaza(II) bez dostępu tlenu, np. w próżni^[4][5][6]:

FeC
2O
4 → FeO + CO
2↑ + CO↑

Otrzymany produkt ma właściwości piroforyczne^[4]. Inną metodą jest ogrzewanie żelaza wobec ograniczonej ilości tlenu^[4]. Tlenek żelaza(II) jest bertolidem (związkiem niestechiometrycznym) – wzór formalny FeO jest jedynie przybliżeniem rzeczywistego składu Fe
0,82O – Fe
0,95O^[4][5].

W warunkach beztlenowych ulega dysproporcjonowaniu:

4FeO ⇄ Fe
3O
4 + Fe

W temperaturze powyżej 575 °C równowaga jest przesunięta całkowicie w lewą stronę i FeO stanowi fazę trwałą. W niższych temperaturach równowaga przesuwa się w stronę Fe
3O
4. W temperaturze pokojowej reakcja ta jest jednak bardzo wolna i FeO nie ulega praktycznie rozkładowi, choć znajduje się wówczas w stanie metastabilnym. W efekcie, aby uzyskać FeO, należy szybko schłodzić mieszaninę reakcyjną, jednak zawsze występuje w nim niedobór atomów żelaza w stosunku do składu stechiometrycznego^[4][5].

Niezależnie od rzeczywistego składu stechiometrycznego, FeO ma zawsze strukturę typu NaCl z pewną liczbą pustych miejsc kationowych. Większość atomów żelaza stanowią jony Fe2+
, a część – odpowiadająca dwukrotności brakujących kationów – jony Fe3+
. Dlatego jego wzór można wyrazić jako Fe2+1−3xFe3+2xO, gdzie x=0,05–0,28^[5].

Ma właściwości zasadowe i z kwasami nieutleniającymi daje sole żelaza(II), np. ^[6]:

FeO + 2HCl → FeCl
2 + H
2O

Jest stosowany jako czarny pigment w kosmetyce oraz do otrzymywania tuszu do tatuażu^{[potrzebny przypis]}.