Traktat berliński (1878)

Traktat berliński – końcowy akt kongresu berlińskiego (13 czerwca–13 lipca 1878), na którym Wielka Brytania, Francja, Austro-Węgry, Cesarstwo Niemieckie, Królestwo Włoch, Imperium Rosyjskie oraz Imperium Osmańskie rządzone przez Abdülhamida II dokonały rewizji traktatu z San Stefano, podpisanego 3 marca tego samego roku.

Granice Wielkiej Bułgarii według traktatu w San Stefano i ich korekta po pokoju berlińskim 1878

Postanowienia terytorialne traktatu berlińskiego i traktatu w San Stefano

Mapa Europy południowo-wschodniej po zakończeniu kongresu berlińskiego

Postanowienia

• ustanowiono Księstwo Bułgarii^[1]. W imieniu Bułgarii, która została wykluczona z rozmów pokojowych, rozmowy dyplomatyczne prowadziła Rosja^[2].
  • uniemożliwiono powstanie tzw. „Wielkiej Bułgarii”, gdyż państwa Europy zachodniej obawiały się rozszerzenia wpływów oraz ekspansji Rosji na Bałkanach.
  • przystano na przyznanie Bułgarii jedynie rozszerzonej autonomii.
  • głównymi przeciwnikami powstania rusofilskiej „Wielkiej Bułgarii” była Wielka Brytania oraz Austro-Węgry^[3].
• uznano pełną niepodległość:
  • Rumunii,
  • Serbii
  • oraz Czarnogóry.
• zmuszono Imperium Osmańskie do przyznania szerokiej autonomii Bułgarii oraz Rumelii Wschodniej.
  • oba kraje miały pozostawać zależne od Imperium Osmańskiego (formalnie do 1908).
• autonomii nie uzyskała natomiast Macedonia, która ponownie została włączona w granice państwa tureckiego^[4].
• turecka prowincja Bośnia i Hercegowina, a także sandżak nowopazarski zostały oddane pod administrację austriacką.
  • oficjalnie nie stały się częścią monarchii austro-węgierskiej aż do 5 października 1908, gdy Austro-Węgry dokonały formalnej aneksji prowincji, co wywołało tzw. kryzys bośniacki.
• zgodnie z art. 63 Traktat paryski (1856) oraz Traktat londyński (1871) zostały utrzymane w mocy w tych wszystkich postanowieniach, które nie zostały uchylone lub zmienione przez postanowienia poprzedzające.

Alegoryczny obraz podzielonej Bułgarii po kongresie berlińskim

Konsekwencje

Trzy nowo utworzone niepodległe państwa szybko proklamowały się królestwami (Rumunia w 1881, Serbia w 1882 oraz Czarnogóra w 1910). Bułgaria proklamowała pełną niepodległość w 1908 roku po połączeniu się z Rumelią Wschodnią, jako Carstwo Bułgarii. W 1908 roku Austro-Węgry zaanektowały Bośnię, przyczyniając się do powstania poważnego konfliktu dyplomatycznego (kryzys bośniacki).

Ostatnią kwestią, jaką zajął się traktat berliński była ratyfikacja zmian granicy turecko-greckiej. W ramach traktatu, Tesalia oficjalnie weszła w granice Grecji w 1881 roku.