Transfuzja krwi

Transfuzja krwi (przetoczenie krwi) – zabieg polegający na przetaczaniu pewnej ilości krwi lub składników krwi. Ma na celu substytucję utraconych składników.

Zgodność grup krwi

W przypadku transfuzji niezbędne jest stosowanie krwi zgodnej grupowo. Oprócz zgodności głównej (układ AB0) należy także wziąć pod uwagę zgodność czynnika Rh.

• Osoba z grupą krwi 0 RhD ujemny jest uniwersalnym dawcą (brak antygenów A i B).
• Osoba z grupą krwi AB jest uniwersalnym biorcą (brak przeciwciał anty-A i anty-B).
• Grupa A ma antygeny A i przeciwciała anty-B.
• Grupa B ma antygeny B i przeciwciała anty-A.

Tabela zgodności grup krwi

Biorca	Dawca KKCz
	0-	0+	B-	B+	A-	A+	AB-	AB+
AB+	X	X	X	X	X	X	X	X
AB-	X		X		X		X
A+	X	X			X	X
A-	X				X
B+	X	X	X	X
B-	X		X
0+	X	X
0-	X

Legenda: X - prawidłowe krzyżowanie grup krwi.

Jeśli w krwi biorcy znajdują się przeciwciała przeciwko antygenom dawcy, to następują powikłania potransfuzyjne. Krwinki dawcy zostają zniszczone w organizmie biorcy.

Powikłania poprzetoczeniowe

Ze względu na czas, w jakim pojawią się powikłania poprzetoczeniowe, mówimy o powikłaniach:

• Wczesnych – występujących od czasu rozpoczęcia transfuzji do 24 godzin po jej zakończeniu;
• Późnych – występuje najczęściej między 3. a 21. dniem po transfuzji.

Powikłania poprzetoczeniowe możemy również podzielić ze względu na rodzaj ich przebiegu:

• Powikłania łagodne (najczęściej występują po zakończeniu przetoczenia lub w kilka dni po przetoczeniu);
• Powikłania średnie;
• Powikłania ciężkie (przeważnie są to powikłania wczesne, występujące już podczas przetoczenia krwi).

Powikłania wczesne – występujące od czasu rozpoczęcia transfuzji, do 24 godzin po jej zakończeniu:

• O łagodnym przebiegu:
  • Odczyny alergiczne - najczęściej są spowodowane przez przeciwciała dla białek osocza lub składniki dodawane do preparatów: substancje zapobiegające krzepnięciu oraz stabilizatory zawarte w preparatach krwi;
  • pokrzywka.
• O średnio ciężkim przebiegu:
  • zakażenie bakteryjne (spowodowane przeważnie zainfekowaniem preparatu krwi w czasie przechowywania lub zakażenie dawcy bakteriami znajdującymi się na skórze pacjenta, bądź na niesterylnym zestawie do przetoczeń) objawia się dreszczami, gorączką;
  • odczyn gorączkowy niehemolityczny – występują u około 2% biorców; może być spowodowany obecnością przeciwciał dla antygenów krwinek białych lub płytek krwi.
• o ciężkim przebiegu
  • hiperkaliemia – spowodowana jest wydostaniem się potasu z krwinek czerwonych, krew przechowywana dłużej zawiera więcej jonów potasu, gdyż większa ilość erytrocytów uległa rozpadowi;
  • hipokalcemia – występuje przy masywnych toczeniach, podczas których dochodzi do wiązania się cytrynianu (środka konserwującego) z wapniem, który znajduje się w osoczu, w ten sposób cytrynian usuwa wapń z układu krążenia. Przy transfuzjach masywnych magazyny wapnia znajdujące się w kościach nie zdążą być uruchomione, wskutek czego dochodzi do zaburzeń czynności serca, układu krzepnięcia;
  • przeciążenie krążenia – spowodowane zbyt dużą ilością przetoczonych preparatów krwiopochodnych przy zachowanej normowolemii, co objawia się zaburzeniem czynności serca, zaburzeniami oddychania oraz wzrostem ciśnienia tętniczego krwi;
  • ostry odczyn hemolityczny;
  • wstrząs septyczny;
  • wstrząs anafilaktyczny;
  • ostra niewydolność oddechowa poprzetoczeniowa (w 1:2000 przypadków^[1]);
  • zakrzepy i zatory w naczyniach serca i płuc (szczególnie gdy przetaczane są preparaty wspierające układ krzepnięcia krwi).

Powikłania późne występuje najczęściej między 3. a 21. dniem po transfuzji:

• przeniesienie zakażenia kiłą (jeśli preparat był przechowywany w temp. 4 °C krócej niż 96 godzin);
• przeniesienie zakażenia HIV; 1:2–3 miliony przetoczeń; zakażenie wirusem doprowadza do nieuleczalnej choroby atakującej system immunologiczny – AIDS;
• zakażenie malarią;
• plamica poprzetoczeniowa;
• Wirusowe zapalenie wątroby typu B i C; 1:40 000–200 000 przetoczeń;
• zakażenie CMV;
• choroba Chagasa;
• opóźniony odczyn hemolityczny;
• plamica poprzetoczeniowa małopłytkowa;
• przeciążenie żelazem (szczególnie u wielokrotnych biorców);
• GvHD – choroba „przeszczep przeciwko biorcy”.

Transfuzja krwi a religia

Ze względów religijnych przyjęcia transfuzji krwi pełnej, jak również jej 4 głównych składników, odmawiają Świadkowie Jehowy. Powołują się oni na tekst Pisma Świętego z księgi Dziejów Apostolskich 15:20, 28–29^[2][3][4][5]. Nie zgadzają się również na autotransfuzje (przechowywanie krwi pacjenta z myślą o nadchodzącej operacji). Dopuszczają jednak stosowanie dostępnych metod alternatywnych wobec transfuzji, takich jak hemodylucja, hemodializa, śródoperacyjne odzyskiwanie krwi czy użycie płucoserca. Przyjmowanie drobnych frakcji uzyskiwanych z krwi jest pozostawione osobistej decyzji^{[4][6][7][8][9]}.

Zobacz też

• autotransfuzja
• cell saver
• hemodylucja