Gąska zielonożółta

Gąska zielonożółta (Tricholoma sejunctum (Sowerby) Quél.) – gatunek grzybów należący do rodziny gąskowatych (Tricholomataceae)^[1].

Gąska zielonożółta

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	gąskowate
Rodzaj	gąska
Gatunek	gąska zielonożółta
Nazwa systematyczna
Tricholoma sejunctum (Sowerby) Quél. Mém. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 2 5: 76 (1872)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1799 r. James Sowerby nadając mu nazwę Agaricus sejunctus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1872 r. Lucien Quélet, przenosząc go do rodzaju Tricholoma^[1]. Synonimy^[2]:

• Agaricus leucoxanthus var. sejunctus (Sowerby) Pers. 1828
• Agaricus sejunctus Sowerby 1799
• Gyrophila sejuncta (Sowerby) Quél. 1896
• Gyrophila sejuncta (Sowerby) Quél. 1896 var. sejuncta
• Melanoleuca sejuncta (Sowerby) Murrill 1914

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r., dawniej w polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten miał nazwę gąska oddzielona lub bedłka oddzielona^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 3–8 cm, kształt początkowo półkolisto łukowaty podwiniętym brzegiem, później płasko łukowaty z wyprostowanym brzegiem. Często posiada na środku wybrzuszenie. Powierzchnia pokryta przylegającymi włókienkami. Ma barwę żółtawą, zieloną, oliwkową, czasami z brązowym lub szarym odcieniem. W warunkach wilgotnych jest lepki^[4]. Szczyt kapelusza zazwyczaj bywa ciemniejszy^[5].

Blaszki

Dość gęste, szerokie, wykrojone ząbkiem, białe z żółtawymi ostrzami^[4].

Trzon

Wysokość 4–9 cm, grubość 1–3 cm. Jest walcowaty, często zakrzywiony, u podstawy rozszerzony. Powierzchnia pokryta przylegającymi włókienkami, biaława, czasami z żółtym lub żółtozielonym zabarwieniem^[4].

Miąższ

Białawy, tylko pod skórką kapelusza żółtawy. Nie zmienia barwy po uciśnięciu. Smak i zapach ogórkowo-mączny lub gorzkawy^[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników biały. Zarodniki o rozmiarach 5–7,5 × 4–6 μm, elipsoidalne lub owalne, gładkie, nieamyloidalne. Cystydy nie występują, na strzępkach brak sprzążek^[6].

Występowanie i siedlisko

Jest szeroko rozprzestrzeniony w Ameryce Północnej i Europie. W innych rejonach świata jego rozprzestrzenienie jest mało znane, podano jego występowanie tylko w Japonii, Korei i Kostaryce^[7]. W Polsce częściej występuje na niżu, niż w górach^[5] i jest rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych^[8]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Danii, Anglii, Holandii^[3].

Rośnie głównie w lasach iglastych (pod sosnami i świerkami)^[9] oraz liściastych – pod grabami, dębami, bukami. Owocniki wytwarza od sierpnia do października^[4].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy^[3]. W większości atlasów grzybów wymieniony jest jako grzyb trujący^[4][5].

Gatunki podobne

• gąska zielonka (Tricholoma equestre). Ma blaszki intensywnie żółte i rośnie głównie na piaszczystym podłożu pod sosnami,
• gąska mydlana (Tricholoma saponaceum). Niektóre jej formy są podobne do gąski zielonożółtej, ale odróżnia się czerwonawym miąższem i zapachem mydlanym^[4].