Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Ulica św. Marcina we Wrocławiu
ulica na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Ulica Świętego Marcina (Martinistrasse[1]) – ulica położona we Wrocławiu na Ostrowie Tumskim, na osiedlu Stare Miasto[2] (obręb ewidencyjny Plac Grunwaldzki), w dawnej dzielnicy Śródmieście[1][3]. Łączy plac Józefa Bema z placem Kościelnym[1][3][4].
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Remove ads
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
W miejscu dzisiejszej ulicy Świętego Marcina w części zachodniej położony był Zamek na Ostrowie Tumskim, a po wschodniej stronie Gród na Ostrowie Tumskim[1][5][6]. Oba obiekty rozdzielone były murem[6]. Około X-XI wieku powstała tu kaplica św. Marcina, późniejszy kościół[7]. Późniejsze przeobrażenia w zabudowie tego obszaru obejmowały przede wszystkim w rejonie placu Kościelnego wykorzystanie rozciągających się tu terenów dla potrzeb kurii kanonicznych kapituły świętokrzyskiej. W 1376 roku kapituła zmuszona była wyburzyć część zabudowy aby umożliwić komunikację Ostrowa Tumskiego z zamkiem i brzegiem rzeki Odra. Później powstał mur wokół kapituły, który został rozebrany na początku XVIII wieku[1][8][9]. W latach 1702–1715 w miejscu mansjonarii świętokrzyskiej zbudowano budynek sierocińca – Orphanotropheum[10][11]. Po sekularyzacji mienia dokonanej w 1810 r. i zniesieniu kapituły świętokrzyskiej, w XIX wieku powstawała tu zabudowa użyteczności publicznej, w tym Instytut Głuchoniemych, Konsystorz biskupi, szkoła żeńska, szpital dziecięcy, Instytut Ociemniałych, następnie uniwersytecki Instytut Geografii. Wybudowano tu także w 1815 r. gmach Zjednoczonej Loży Wolnomularskiej. Natomiast w części zachodniej w miejscu dawnego zamku rozpościerały się ogrody[1][9].
Historia ulicy rozpoczyna się w latach 1885–1887, kiedy to po wyburzeniu gmachu Zjednoczonej Loży Wolnomularskiej, została wytyczona, jako połączenie Ostrowa Tumskiego z placu Kościelnego w kierunku obecnego placu Józefa Bema[1]. Sam plac z którym łączy się ulica wytyczono w 1885 roku po wybudowaniu w tym właśnie roku Mostów Młyńskich[12][13][14]. W tym czasie również w miejscu dawnych ogrodów w latach 1886–1888 obustronnie zabudowano ulicę kamienicami czynszowymi[1].
W wyniku działań wojennych podczas oblężenia Wrocławia w 1945 r. większość zabudowy uległa znacznym uszkodzeniom. Jej pozostałości zostały rozebrane z wyjątkiem kamienic pod numerami 2 i 4. Odbudowano także kaplicę, szpital oraz dawną szkołę, równocześnie eksponując zabudowę średniowieczną. Prace badawcze i konserwatorskie prowadzono w latach 1949–1974. W ich wyniku między innymi wyeksponowano część reliktu fundamentów budowli pałacowej, a pozostałe z reliktów dawnego zamku pozostały pod powierzchnią ziemi (ogród przy klasztorze) lub jako części innych budynków (klasztor)[1]. W 1968 zbudowano pomnik Jana XXIII[15].
Remove ads
Nazwa
W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy własne:
Nazwa współczesna została nadana przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku nr 94 z 20.12.1945 r.[3]. Nazwy te nawiązują do położonej przy ulicy kaplicy św. Marcina (obecnie kościół)[1]. Analogiczną nazwę nosił wcześniej bulwar położony przy nabrzeżu Odry położony za ww. kościołem – bulwar św. Marcina (obecnie nazwa ta została zmieniona)[16][17].
Remove ads
Układ drogowy
Do ulicy przypisana jest droga gminna o długości 182 m[18].
Ulice i place łączące się z ulicą Świętego Marcina:
- Plac Józefa Bema[3][4][19][12]
- Ulica Świętej Jadwigi przez położone w jej ciągu Mosty Młyńskie[4][20][21][22][23]
- Bulwar Słoneczny[24][25][26]
- Bulwar ks. Aleksandra Zienkiewicza (pop. Bulwar Świętego Marcina)[26][27][17]
- Plac Kościelny[3][4][28]
- Ulica Świętokrzyska[4][29][30].
Dla ulicy od posesji numer 4 przewidziano funkcję pieszą z dopuszczeniem dojazdu do położonych tu nieruchomości dla ich użytkowników, pojazdów specjalnych i dostawczych[31][32]. Na krótkim początkowym odcinku ulica jest klasy dojazdowej[33].
Zabudowa i zagospodarowanie
Po północno-wschodniej stronie ulicy znajduje się kwartał zabudowy obejmujący po zachodniej stronie ciągłą zabudowę mieszkalno-usługową w postaci kamienic z końca XIX wieku, biegnącą od ulicy Mieszka I i Henryka Sienkiewicza, przez plac Józefa Bema, a kończącej się dwiema kamienicami przy ulicy Świętego Marcina, natomiast po stronie wschodniej ogrodzony teren Domu Pomocy Społecznej i klasztoru, zajmujące obszar od ulicy Mieszka I i Świętokrzyskiej do ulicy Świętego Marcina[1][4][12].
Po południowo-zachodniej stronie ulicy rozpościera się otwarty teren nad ramieniem Odry (Odra Północna), wzdłuż którego biegnie bulwar, usytuowano pomnik papieża Jana XXIII, dalej znajduje się kościół św. Marcina, a za nim pozostałości murów obronnych, natomiast na wschodnim krańcu znajduje się budynek Centrum Duszpasterskiego Archidiecezji Wrocławskiej (dawne Orphanotropheum), zajmujący obszar od ulicy Katedralnej i placu Kościelnego do ulicy Świętego Marcina[1][4][7][11][15].
Remove ads
Ochrona i zabytki
Podsumowanie
Perspektywa
Obszar, na którym położona jest ulica Świętego Marcina, podlega ochronie w ramach zespołu urbanistycznego Ostrowa Tumskiego i wysp: Piaskowej, Bielarskiej, Słodowej i Tumskiej, wpisanego do rejestru zabytków pod nr rej.: 195 z 15.02.1962 r. oraz A/678/213 z 12.05.1967 r.[34][35]. Inną formą ochrony tych obszarów jest ustanowienie historycznego centrum miasta, w nieco szerszym obszarowo zakresie niż wyżej wskazany zespół urbanistyczny, jako pomnik historii[36][37]. Samo miasto włączyło ten obszar jako cenny i wymagający ochrony do Parku Kulturowego "Stare Miasto", który zakłada ochronę krajobrazu kulturowego oraz uporządkowanie, zachowanie i właściwe kształtowanie krajobrazu kulturowego i historycznego charakteru najstarszej części miasta[38]. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego przypisuje poszczególnym obszarom przylegającym do ulicy Świętego Marcina różne oceny wartości kulturowej i krajobrazowej oraz różne stopnie ochrony tych terenów. Jako najcenniejsze określa się obszary w rejonie Placu Kościelnego, gdzie znajdują się podlegające ochronie zabytki: stanowiący dominantę kościół (kolegiata) i budynek dawnego sierocińca[39][40]. Dalsze tereny podlegają szczególnej ochronie pod względem wymogów dotyczących badań archeologicznych[41], w tym szczególnie obszar dawnego Zamku Piastowskiego[42]. Ochronie podlega również oś widokowa wzdłuż całej długości ulicy, ze szczególnym wskazaniem kościoła św. Marcina i pomnika[40], oraz panorama widokowa z bulwaru na Wyspę Piasek, gdzie można podziwiać północną fasadę kościoła Najświętszej Marii Panny, Most Tumski i Mosty Młyńskie[43]. Taka sama ochrona zachowania panoramy widokowej dotyczy z kolei widoku z Wyspy Piasek i położonego tam wzdłuż nabrzeża rzeki Bulwaru ard. Stefana Wyszyńskiego, w kierunku ulicy Świętego Maricna i położonego tu kościoła św. Marcina i pomnika Jana XXIII[44][27].
Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki:
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Remove ads
Zobacz też
Uwagi
- "Nr" w tabeli zabytków oznacza numer budynku w rejestrze budynków, odpowiadający także pocztowemu numerowi adresowemu.
- "Nr rej." w tabeli zabytków oznacza numer i datę wpisu w rejestrze zabytków. Skróty: mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, GEZ – Gminna Ewidencja Zabytków.
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads