Ulica Wilanowska w Warszawie

Ulica Wilanowska – ulica w śródmieściu Warszawy biegnąca od ulicy Solec do ulicy Czerniakowskiej.

Ulica Wilanowska w Warszawie

Solec
Ulica Wilanowska przy Czerniakowskiej, po prawej park Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Przebieg
ul. Solec (Wisłostrada) ul. Czerniakowska
Położenie na mapie Warszawy Ulica Wilanowska w Warszawie
Położenie na mapie Polski Ulica Wilanowska w Warszawie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Ulica Wilanowska w Warszawie
52°13′36,4″N 21°02′28,4″E

Historia

Ulica pojawiła się po raz pierwszy na planie Lindleya m.st. Warszawy w 1900^[1].

W 1928 w narożniku ulic: Okrąg, Czerniakowskiej i Wilanowskiej wzniesiono dom mieszkalny pracowników Banku Polskiego zaprojektowany przez Stanisława Filasiewicza^[2]. Frontowa część budynku uległa zniszczeniu w 1944, natomiast skrzydła od strony ulic Okrąg i Wilanowskiej przetrwały wojnę^[3][4].

W czasie powstania warszawskiego we wrześniu 1944 w rejonie ulicy Wilanowskiej toczyły się ciężkie walki^[5]. Ulica została przegrodzona barykadami^[6]. 19 i 20 września 1944 cofający się pod naporem wojsk niemieckich powstańcy i żołnierze 3 Dywizji Piechoty im. Romualda Traugutta, którzy 16 września rozpoczęli desant na tzw. przyczółku czerniakowskim, kontrolowali już tylko niewielki obszar ograniczony brzegiem Wisły i ulicami: Wilanowską, Idźkowskiego i Zagórną^[7]. Broniona do 23 września kamienica nr 1 była ostatnim punktem oporu Polaków na Górnym Czerniakowie^[8]. Oddziały niemieckie dopuściły się w rejonie tej ulicy wielu mordów na powstańcach i ludności cywilnej^[9]. Na terenie pomiędzy ulicami: Wilanowską, Solec, Zagórną i Czerniakowską zamordowano kilkaset osób, wśród nich kapelana zgrupowania „Kryska” ks. Józefa Stanka^[10].

W 1950 nazwę ulicy zmieniono na Gwardzistów^[11]. Pierwotną nazwę przywrócono w drugiej połowie lat 90.^[12].

W 1951 na gruzach dawnej zabudowy, w tym zniszczonych magazynów „Społem” oraz innych budynków po nieparzystej stronie ulicy, utworzono Centralny Park Kultury (obecnie park Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego)^[13]. W 1997 w miejscu zniszczonego i rozebranego po wojnie budynku nr 1 odsłonięto upamiętnienie ks. Józefa Stanka, oddziałów powstańczych i ludności cywilnej^[14].

Inne informacje

W Warszawie istnieje jeszcze dwie ulice o takiej samej nazwie: aleja Wilanowska na Mokotowie^[12] oraz ulica Wilanowska w Wesołej^[15].

Upamiętnienia

• Głaz upamiętniający ks. Józefa Stanka (przy skrzyżowaniu z ul. Solec)^[16].
• Tablica pamiątkowa Tchorka (nr 6)^[17].
• Tablica upamiętniająca żołnierzy zgrupowań AK „Kryska” i „Radosław” oraz żołnierzy 9 Pułku Piechoty 3 Dywizji Piechoty im. Romualda Traugutta broniących kamienicy przy ul. Wilanowskiej 1 (ul. Solec 57, od strony ul. Wilanowskiej).
• Upamiętnienie 535 plutonu Słowaków na skwerze Mirosława Iringha (u zbiegu z ulicami Czerniakowską i Okrąg)^[18].