Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) – polski urząd antymonopolowy obsługujący Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który jest centralnym organem administracji rządowej, działający na podstawie ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów^[3]. Organizację Urzędu określa statut nadany w drodze zarządzenia przez Prezesa Rady Ministrów^[4].

Urząd Ochrony Konkurencji
i Konsumentów

Państwo	Polska
Data utworzenia	24 lutego 1990
Prezes	Tomasz Chróstny
Wiceprezes	Daniel Mańkowski
Budżet	68,47 mln zł (2017)[1]
Zatrudnienie	452 (2017)[2]
Adres
pl. Powstańców Warszawy 1 00-950 Warszawa
Położenie na mapie Warszawy Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Położenie na mapie Polski Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
52°14′04,2″N 21°00′47,3″E
Strona internetowa

Zgodnie z przepisami transakcja podlega zgłoszeniu do urzędu antymonopolowego, jeżeli biorą w niej udział przedsiębiorcy, których łączny obrót w roku poprzedzającym przekroczył 1 mld euro na świecie lub 50 mln euro w Polsce.

Historia

Pierwszym organem antymonopolowym w rodzącej się polskiej gospodarce wolnorynkowej był minister finansów, który swoje działania w zakresie ochrony krajowego rynku oraz jego uczestników przed praktykami monopolistycznymi jednostek gospodarczych realizował, korzystając z przyznanych mu kompetencji przez ustawę z 28 stycznia 1987 r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym w gospodarce narodowej^[5].

W celu zapewnienia rozwoju konkurencji, ochrony podmiotów gospodarczych narażonych na stosowanie praktyk monopolistycznych oraz ochrony interesów konsumentów, ustawą z dnia 24 lutego 1990 r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym^[6] powołano Urząd Antymonopolowy, jako centralny organ administracji państwowej w sprawach przeciwdziałania praktykom monopolistycznym, podległy Radzie Ministrów. Uchylona została poprzednia ustawa, tym samym minister finansów utracił kompetencje organu antymonopolowego na rzecz Urzędu Antymonopolowego. W 1996 nastąpiła zmiana nazwy Urzędu na Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Obecnie funkcję organu antymonopolowego pełni Prezes Urzędu.

Organizacja

Prezes Urzędu

Prezes Urzędu jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów. Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad działalnością Prezesa Urzędu.

Prezes Urzędu jest:

• organem wykonującym zadania nałożone na władze państw członkowskich Unii Europejskiej na podstawie art. 84 i art. 85 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. W szczególności Prezes Urzędu jest właściwym organem ochrony konkurencji w rozumieniu art. 35 rozporządzenia nr 1/2003/WE,
• jednolitym urzędem łącznikowym w rozumieniu przepisów rozporządzenia nr 2006/2004/WE oraz, w zakresie swoich ustawowych kompetencji, jest właściwym organem, o którym mowa w art. 4 ust. 1 rozporządzenia nr 2006/2004/WE.

Prezes Rady Ministrów powołuje i odwołuje Prezesa Urzędu spośród osób wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru. Odwołany Prezes Urzędu pełni obowiązki do dnia powołania jego następcy.

Lista Prezesów Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

• Anna Fornalczyk (1990–1995)
• Andrzej Sopoćko (1995–1997)
• Tadeusz Aziewicz (1998–2001)
• Cezary Banasiński (2001–2007)
• Marek Niechciał (od 4 kwietnia 2007 do 4 czerwca 2008)
• Małgorzata Krasnodębska-Tomkiel (od 4 czerwca 2008 do 10 lutego 2014)
• Adam Jasser (od 18 marca 2014 do 21 stycznia 2016)
• Marek Niechciał (od 12 maja 2016 do 23 grudnia 2019^[7])
• Tomasz Chróstny (od 27 stycznia 2020^[8][9])

Kierownictwo

• Tomasz Chróstny – prezes od 27 stycznia 2020
• Daniel Mańkowski – wiceprezes od listopada 2023

Jednostki organizacyjne

W skład Urzędu wchodzą komórki organizacyjne Centrali Urzędu^[10]:

• Biuro Prezesa
• Biuro Kadr, Szkolenia i Organizacji
• Biuro Finansowe
• Biuro Administracyjne
• Biuro Współpracy Międzynarodowej
• Biuro Informatyki i Ochrony
• Biuro Analiz Sygnałów Konsumenckich
• Biuro Analiz Dowodowych
• Departament Komunikacji
• Departament Prawny
• Departament Analiz Rynku
• Departament Ochrony Konkurencji
• Departament Kontroli Koncentracji
• Departament Monitorowania Pomocy Publicznej
• Departament Przewagi Kontraktowej
• Departament Ochrony Zbiorowych Interesów Konsumentów
• Departament Nadzoru Rynku
• Departament Inspekcji Handlowej
• Departament Laboratoriów
• Departament Postępowań w Sprawach Zatorów Płatniczych
• Departament Wsparcia Postępowań w Sprawach Zatorów Płatniczych
• Departament Rozwoju Analiz,

a także delegatury Urzędu (w Bydgoszczy, Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Poznaniu i Wrocławiu) i laboratoria nadzorowane przez Prezesa Urzędu.

Budżet, zatrudnienie i wynagrodzenia

Wydatki i dochody Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów są realizowane w części 53 budżetu państwa^[11]. Najważniejsze źródło dochodów Urzędu stanowią kary nakładane na przedsiębiorstwa za nieprzestrzeganie przepisów ustawy o ochronie konsumentów i konkurencji.

W 2017 wydatki UOKiK wyniosły 68,47 mln zł, a dochody 39,89 mln zł^[1]. Przeciętne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło 452 osoby, a średnie miesięczne wynagrodzenie brutto 6345 zł^[2].

W ustawie budżetowej na 2018 wydatki Urzędu zaplanowano w wysokości 75,63 mln zł, a dochody 26,03 mln zł^[12].

Działalność

Dla potrzeb konsumentów szukających bezpłatnej porady w 2012 r. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uruchomił na stronie serwisu internetowego UOKiK centrum elektronicznych porad^[13].

UOKiK prowadzi rejestr, który gromadzi niezgodne z prawem postanowienia umów, tak zwane klauzule niedozwolone (abuzywne)^[14].

UOKiK prowadzi działalność edukacyjną. Od 2008 r. organizowany jest konkurs na najlepszą pracę magisterską. Pierwsze dwie edycje poświęcone były ochronie konkurencji, a w 2011 r. poszerzono tematykę o ochronę konsumentów. Od 2015 r. wybierane są również najlepsze prace doktorskie^[15].

Krytyka działań UOKiK

Jego decyzje krytykowane były m.in. przez związki zawodowe działające w spółce Baterpol za zakaz przejęcia przedsiębiorstwa Orzeł Biały^[16][17]. Słuszność tej decyzji została potwierdzona przez sąd^[18].

Zezwolił na połączenie satelitarnych platform cyfrowych n i Cyfra+ w nc+, mimo że stwierdził, że „na obszarach nieobjętych działalnością sieci kablowych operatorzy platform satelitarnych konkurują wyłącznie między sobą”, a z sieci kablowych korzysta 4,6 mln gospodarstw domowych z 13,5 mln w Polsce^[19].

Zobacz też

• Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów