Władysław Kuraszkiewicz

Władysław Kuraszkiewicz (ur. 22 lutego 1905 we Włodawie, zm. 10 marca 1997 w Poznaniu) – językoznawca, slawista, profesor uniwersytetów: KUL (1936–1939, 1946–1950), Wrocławskiego (1946–1950) i Poznańskiego (od 1950 r.); autor prac dotyczących historii i dialektów języka polskiego. Zajmował się gwarami przejściowymi białorusko-ukraińskimi^[1].

Władysław Kuraszkiewicz

Data i miejsce urodzenia	22 lutego 1905 Włodawa
Data i miejsce śmierci	10 marca 1997 Poznań
profesor nauk humanistycznych
Specjalność: językoznawstwo polskie i słowiańskie
Alma Mater	Uniwersytet Lwowski
Polska Akademia Nauk / Umiejętności
Status PAN	członek rzeczywisty
Status PAU	członek krajowy
Doktor honoris causa Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – 15 marca 1985 Uniwersytet Warszawski – 27 stycznia 1994
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	KUL Uniwersytet Wrocławski Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Odznaczenia

Życiorys

Urodził się 22 lutego 1905 r. we Włodawie, w rodzinie Pawła i Zofii z Soroków. Ukończył gimnazjum w Chełmie^[2]. Studia polonistyczne i slawistyczne odbył w latach 1924–1929 na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. W 1929 r. otrzymał doktorat, obroniony na podstawie pracy o polskich samogłoskach nosowych. Pracę naukową kontynuował na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie jego profesorami byli: Tadeusz Lehr-Spławiński, Kazimierz Nitsch i Jan Rozwadowski. Tam w 1934 r. habilitował się na podstawie rozprawy o gramotach halicko-wołyńskich z XIV–XV wieku. Wiedzę pogłębiał w Wiedniu i w Pradze pod kierunkiem wybitnego językoznawcy Nikołaja Trubieckoja^[3]. Początkowo pracował jako nauczyciel gimnazjalny, następnie jako profesor uniwersytecki. W 1936 r. uzyskał nominację na profesora nadzwyczajnego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W latach 1937–1939 był kierownikiem Katedry Języka Polskiego i Filologii Słowiańskiej KUL.

W czasie II wojny światowej aresztowany wraz z innymi pracownikami KUL przez gestapo został uwięziony na Zamku Lubelskim, gdzie przebywał do czerwca 1940, a następnie do 2 maja 1945 w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen (numer więźnia P 25793^[2]).

Po powrocie do kraju, jesienią 1945 r. wraz ze Stanisławem Rospondem współtworzył wrocławski Instytut Filologii Polskiej i Słowiańskiej^[4]. W 1946 r. objął funkcję kierownika Katedry Filologii Słowiańskiej KUL^[5]. W latach 1950–1956 – kierownik Katedry Slawistyki UAM, następnie Katedry Języka Polskiego (1956–1969) i dyrektor Instytutu Filologii Polskiej UAM (1969–1974). Członek PAU (1947), PAN (1967 członek korespondent, 1973 członek rzeczywisty)^[6] oraz Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk^[3].

Wykładał na uniwersytetach zagranicznych, m.in. w Los Angeles, Lund, Uppsali, Oslo, Paryżu, Kolonii, Frankfurcie i Bonn. Należał do Société de Linguistque de Paris^[3]. Był honorowym profesorem Uniwersytetu w Kolonii^[7].

Zmarł 10 marca 1997 r. w Poznaniu, pochowany w Alei Zasłużonych cmentarza na Junikowie (pole AZ kwatera 3-L-55)^[8].

Publikacje

Autor m.in. Połabskie samogłoski nosowe (1930), Studia nad polskimi samogłoskami nosowymi (1932), Gramoty halicko-wołyńskie XIV–XV wieku (1934), Język polski w obozie koncentracyjnym (1947), Pochodzenie polskiego języka w świetle wyników dialektologii historycznej (1953), Zarys dialektologii wschodniosłowiańskiej (1954), Gramoty nowogrodzkie na brzozowej korze (1957), Szkice o języku M. Reja (1960), Podstawowe wiadomości z gramatyki historycznej języka polskiego (1970), W kręgu dawnej mowy polskiej i ruskiej. Publikował teksty staropolskie z obszernymi studiami językowymi, np. Postyllę M. Reja.

Ordery i odznaczenia

• 

  Rondo im. prof. Władysława Kuraszkiewicza we Włodawie.

  Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (26 kwietnia 1994)^[9]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1959)^[3]
• Złoty Krzyż Zasługi^[3]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (14 stycznia 1955)^[10]
• Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego^[2]

Nagrody i wyróżnienia

• Nagroda Państwowa II stopnia za działalność naukową w minionym 10-leciu w zakresie polskiej dialektologii historycznej i historii języka polskiego (1955)^[11]
• tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (15 marca 1985)^[3]
• tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego (27 stycznia 1994)^[12]

Upamiętnienie

Imię prof. Władysława Kuraszkiewicza nadano sali wykładowej Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej UAM^[3] oraz rondu u zbiegu ulic Korolowskiej i Chełmskiej we Włodawie^[13][14].