Wacław Leszczyński (prymas Polski)

Wacław Leszczyński herbu Wieniawa (ur. 15 sierpnia 1605 w Baranowie Sandomierskim^[1], zm. 1 kwietnia 1666 w Łyszkowicach) – biskup warmiński 1644–1659, arcybiskup gnieźnieński od 1658, prymas Polski, prepozyt płockiej kapituły katedralnej w latach 1643–1644^[2], przedstawiciel dyplomatyczny Rzeczypospolitej w Królestwie Francji w 1645 roku^[3].

Wacław Leszczyński

Prymas Polski i Litwy
Kraj działania	I Rzeczpospolita
Data i miejsce urodzenia	15 sierpnia 1605 Baranów Sandomierski
Data śmierci	1 kwietnia 1666
Miejsce pochówku	bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja w Łowiczu
Arcybiskup gnieźnieński, Prymas Polski
Okres sprawowania	1659–1666
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	1637
Sakra biskupia	23 kwietnia 1645

Sukcesja apostolska

Data konsekracji	23 kwietnia 1645
Konsekrator	Giovanni de Torres
Konsekrowani biskupi Wojciech Pilchowicz 1648 Tomasz Ujejski 1656

Życie prywatne

Pochodził z możnowładczego rodu wywodzącego się z południowej Wielkopolski, a pieczętującego się herbem Wieniawa. Był synem wojewody brzeskokujawskiego Andrzeja i Zofii z Opalińskich. Na wyraźne życzenie ojca, gorliwego kalwinisty, został ochrzczony w tym wyznaniu. Jednak po śmierci Andrzeja Leszczyńskiego, matka, gorliwa katoliczka, wychowała jego i jego rodzeństwo na katolików. Jego rodzonym bratem był Jan Leszczyński, kanclerz wielki koronny, a przyrodnim Rafał Leszczyński (wojewoda bełski), przywódca kalwinistów w Koronie.

Kariera

• skończył Kolegium Jezuitów w Poznaniu, a następnie studiował w Perugii, Padwie i Paryżu.
• od 1630 r. był sekretarzem króla Zygmunta III Wazy,
• od 1633 r. był kanonikiem krakowskim, prepozytem płockim i łęczyckim,
• w 1637 r. przyjął święcenia kapłańskie
• od 1643 r. był referendarzem wielkim koronnym.
• w dniu 29 lutego 1644 r. został kanonikiem fromborskim a 6 kwietnia tego samego roku został wybrany przez kapitułę na biskupa warmińskiego
• w 1645 r. z rąk nuncjusza apostolskiego w Polsce abpa Giovanniego de Torresa przyjął sakrę biskupią w kolegiacie Św. Jana Chrzciciela w Warszawie. Był również administratorem apostolskim diecezji sambijskiej
• wkrótce po objęciu biskupstwa warmińskiego wyjechał z polecenia króla Władysława IV z poselstwem do Francji po królową Ludwikę Marię Gonzagę. Był zwolennikiem stronnictwa francuskiego.
• Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 31 lipca 1648 roku^[4], w 1648 roku był elektorem Jana II Kazimierza Wazy z województwa chełmińskiego^[5], podpisał jego pacta conventa^[6].
• w stolicy swego biskupstwa, w Lidzbarku Warmińskim urządził wystawny dwór. Był pierwszym biskupem warmińskim, który tytułował się „księciem cesarstwa”. Był gorliwym zarządcą diecezji. Dbał o szkoły jezuickie, udzielał stypendiów, konserwował zamki biskupie. Wybudował letnią rezydencję biskupów (dworek modrzewiowy) w Sątopach i dom pielgrzyma w Świętej Lipce. Podczas najazdu szwedzkiego na Warmię w 1655 r. ukrył się w Królewcu. Gdy Warmię zagarnął elektor pruski Fryderyk Wilhelm, lękając się o los Kościoła złożył hołd elektorowi. Został za to oskarżony o zdradę. Aby się rehabilitować, przyczynił się do zawarcia traktatów welawskich w roku 1657. Po tym nie wypominano mu już zdrady, a król Jan Kazimierz zaproponował arcybiskupstwo gnieźnieńskie i godność prymasowską
• Prymasem Polski był od roku 1659. Był zwolennikiem reform Jana Kazimierza. W okresie rokoszu próbował pogodzić Jerzego Lubomirskiego z królem.
• w 1661 roku otrzymał ze skarbu francuskiego 12 000 liwrów^[7].
• zmarł 1 kwietnia 1666 roku w Łyszkowicach.

Pochowany w kolegiacie Wniebowzięcia NMPi św. Mikołaja w Łowiczu^[8][9].