Warcisław IV

Warcisław IV (ur. w okr. 11–27 maja 1291^[1], zm. 31 lipca/1 sierpnia 1326 w Strzałowie^[2]) – książę wołogoski, słupsko-sławieński i rugijski, syn Bogusława IV i Małgorzaty, córki księcia Rugii Wisława II.

Warcisław IV

Herb dynastii Gryfitów
książę wołogoski
Okres	od 1309 do 1326
Poprzednik	Bogusław IV
Następca	Bogusław V, Barnim IV Dobry, Warcisław V
książę słupsko–sławieński
Okres	od ok. 1316 do 1326
Poprzednik	panowanie brandeburskie
Następca	Bogusław V, Barnim IV Dobry, Warcisław V
książę rugijski
Okres	od 1325 do 1326
Poprzednik	Wisław III
Następca	Bogusław V, Barnim IV Dobry, Warcisław V
Dane biograficzne
Dynastia	Gryfici
Data urodzenia	w okr. 11–27 maja 1291
Data i miejsce śmierci	31 lipca/1 sierpnia 1326 Stralsund
Ojciec	Bogusław IV
Matka	Małgorzata rugijska
Żona	Elżbieta
Dzieci	Bogusław V (Wielki), Barnim IV Dobry, Warcisław V (Ojcze Nasz)

Życiorys

W 1309 odziedziczył po ojcu księstwo wołogoskie(inne języki)^[3], gdzie dwa lata wcześniej był współrządcą, a od 1302 uczestniczył przy czynnościach prawnych Bogusława IV^[4]. Swoją siedzibę miał w (pom.) Tąglimiu (dziś: Anklam), a następnie w Białogardzie. W 1310 założył miasto Nowy Szczecin, nazywane w późniejszym czasie Neustettin a po wojnie do dziś: Szczecinek). Około 1316 został księciem słupsko-sławieńskim, a po wygaśnięciu dynastii książąt rugijskich został obwołany księciem na Rugii (1325)^[5].

W 1317 Krzyżacy przekazali księciu terytoria Sławna i Słupska. W 1321 podarował ziemię lęborsko-bytowską swojemu marszałkowi Henningowi Behr^[6].

Pod koniec pierwszego dwudziestolecia XIV w. doszło do buntu stanów księstwa szczecińskiego przeciw księciu Ottonowi I, które na mocy układu podziałowego księstwa z 1295 zdecydowały się przejść pod jurysdykcję Warcisława IV. Uczyniono go opiekunem małoletniego Barnima III (1319)^[7].

Włączył się do walk o ziemię lubuską, barnimską i Marchię Wkrzańską w 1319, zajmując ziemię lubuską jeszcze w tym samym roku^[8]. W lipcu 1320 zawarł we Frankfurcie sojusz z piastowskim księciem Henrykiem I jaworskim, wymierzony przeciwko książętom Meklemburgii i Saksonii-Wittenbergi^[9]. Jego sojusznikami były także księstwo szczecińskie, księstwo rugijskie, biskupstwo kamieńskie i Dania^[10]. W sierpniu 1320 wsparty siłami jaworskimi wkroczył do Marchii Wkrzańskiej, w której mimo początkowych sukcesów, poniósł porażkę, definitywnie ją tracąc^[11]. W 1322 wziął udział w kolejnej kampanii przeciwko Meklemburgii, najeżdżając jej ziemie^[12]. Wobec włączenia się bawarskich Wittelsbachów z królem Ludwikiem IV Bawarskim do sporu, Warcisław IV zawarł w 1323 pokój z Sasami i Meklemburczykami^[13]. Uzyskał też nowego sprzymierzeńca w papieżu Janie XXII^[14]. 18 czerwca 1325^[7] wraz z Ottonem I i jego synem Barnimem III zawarł przymierze z polskim królem Władysławem Łokietkiem przeciw Marchii Brandenburskiej^[a] i zakonowi krzyżackiemu^[3]. Do 1326 utracił zdobycze w ziemi lubuskiej^[15]. W tym też roku udał się do Stralsundu, aby uczestniczyć w negocjacjach dotyczących sukcesji po księstwie rugijskim. Tam poważnie zachorował. Przeczuwając nadchodzącą śmierć, wezwał do siebie żonę i najstarszego syna, którzy przebywali wówczas w Ognicy koło Wolina. Książę zmarł jednak przed ich przybyciem, w nocy z 31 lipca na 1 sierpnia, w sile wieku^[16]. Pochowano go wedle jego woli w katedrze kamieńskiej przed wielkim ołtarzem^[16]. Po jego śmierci, wobec małoletniości jego spadkobiercy, rządy opiekuńcze objęła jego żona Elżbieta. Jej konsens i pieczęć zawiera akt przymierza z Polską wydany w 1343^[5].

Rodzina

Jego żoną od 11 kwietnia 1316?^[17], bądź przed 1317^[18] była Elżbieta, córka Bolka I Surowego. Według E. Rymara i R. Klempina była córką Hermana III Długiego, margrabiego brandenburskiego na Salzwedel i hrabiego Koburga oraz Anny Habsburżanki (ottońska linia dynastii askańskiej)^[2][b]. Ze związku małżeńskiego miał trzech synów:

• Bogusława V (Wielkiego) (ur. w okr. 1317–1318, zm. między 3 lutego a 24 kwietnia 1374) – księcia wołogosko-rugijskiego i słupskiego,
• Barnima IV Dobrego (ur. w okr. 1319–1320, zm. 22 sierpnia 1365) – księcia wołogosko-rugijskiego,
• Warcisława V (ur. ok. lub zap. 1 listopada 1326, zm. między 18 października a 31 grudnia 1390) – pogrobowca, księcia wołogosko-rugijskiego oraz szczecineckiego^[19].

Genealogia

Barnim I Dobry  ur. zap. ok. 1210 zm. 13 lub 14 XI 1278

Małgorzata meklemburska ur. zap. 1232 zm. przed 25 V 1261

Wisław II ur. ok. 1240 zm. 29 XII 1302

Agnieszka brunszwicka ur. ? zm. po 1302

Bogusław IV ur. w okr. 1254–1255 zm. 19 II 1309

Małgorzata rugijska ur. w okr. 1265–1271 zm. po 4 XII 1315, p. 1317

		Elżbieta ur. w okr. ok. 1283 zm. w okr. II–III 1355 lub przed 2 II 1356 OO   11 IV 1316?, bądź przed 1317		Warcisław IV (ur. w okr. 11–27 V 1291, zm. w okr. 31 VII–1 VIII 1326)
Warcisław V (Ojcze Nasz) ur. ok. lub zap. 1 XI 1326 zm. 18 X–31 XII 1390		Barnim IV Dobry  ur. w okr. 1319–1320  zm. 22 VIII 1365		Bogusław V (Wielki)  ur. w okr. 1317–1318  zm. w okr. 3 II–24 IV 1374

Uwagi

1. Podobne przymierze Warcisława IV z Ottonem I i Meklemburgią miało miejsce w 1324.
2. W literaturze przedmiotu pojawia się również pogląd o pochodzeniu Elżbiety z linii śląskich Piastów. Czyniono ją córką Henryka V Grubego, bądź Bolka I świdnickiego.