Wetlina

Wetlina – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie leskim, w gminie Cisna^[4][6]. Leży nad potokiem Wetlina, na granicy Ciśniańsko-Wetlińskiego Parku Krajobrazowego z Bieszczadzkim Parkiem Narodowym, przy drodze wojewódzkiej nr 897.

Zobacz też: Wetlina – rzeka.

Wetlina

wieś
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	leski
Gmina	Cisna
Liczba ludności (2011)	301[1][2]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-608[3]
Tablice rejestracyjne	RLS
SIMC	0347927[4]
Położenie na mapie gminy Cisna Wetlina
Położenie na mapie Polski Wetlina
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Wetlina
Położenie na mapie powiatu leskiego Wetlina
49°09′19″N 22°28′07″E[5]

Nazwa miejscowości pochodzi od rodzaju wierzby „wetlyny”^[7]. Wieś należała do posiadłości rodu Kmitów.

Wieś prawa wołoskiego w latach 1551–1600, położona w ziemi sanockiej województwa ruskiego^[8]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Części wsi

Integralne części wsi Wetlina^[4][6]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0347933	Stare Sioło	część wsi

Historia

Wieś lokowana na prawie wołoskim. Do 1553 Wetliną władał Piotr Kmita Sobieński, a po jego śmierci – bezdzietna wdowa Barbara Kmita z Herburtów. Po śmierci Barbary w 1580 wieś przejął jej brat, Stanisław Herburt.

W połowie XIX wieku właścicielem posiadłości tabularnej Wetlina był Ksawery hr. Krasicki^[9].

W okresie międzywojennym wieś w powiecie leskim województwa lwowskiego. W miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Wetlina”^[10].

25 września 1944 wieś została zajęta przez wojska radzieckie^[11]. Do 1945 zamieszkana przez Bojków. W 1945 w wyniku walk żołnierzy LWP z UPA zginęło 12 mieszkających tutaj Polaków i Ukraińców. Wieś spłonęła, a ludność została wysiedlona^[12]. Zasiedlana ponownie na przełomie lat 50/60 XX w. Pierwszymi nowymi osadnikami byli pracownicy leśni oraz oo. bernardyni.

Wieś położona jest nieopodal źródła Wetlinki, będącej prawobrzeżnym dopływem rzeki Solinki. Od zachodu i południa otoczona jest szczytami górskimi Jawornik, Paportna (1198 m n.p.m.), od północy ciągnie się Połonina Wetlińska ze szczytem Roh (1255 m n.p.m.).

W Wetlinie znajdowała się największa cerkiew w Karpatach – pięciokopułowa na planie krzyża. Dziś na jej miejscu znajduje się kościół rzymskokatolicki.

We wsi został ustanowiony pomnik żołnierzy WOP, którzy zginęli w walkach z oddziałami UPA.

Miejscowość jest siedzibą Stowarzyszenia Rozwoju Wetliny i Okolic, które w dolinie Wetlinki wytyczyło ścieżkę historyczną przebiegającą przez tereny nieistniejących wsi Jaworzec, Łuh i Zawój, otwartą 14 czerwca 2012. Od 2013 wydaje ono corocznie Czasopismo Historyczno-Krajoznawcze „Bieszczady Odnalezione”^[13], nawiązujące nazwą do wspomnianej wyżej ścieżki historycznej i zawierające m.in. kilkuczęściową monografię Wetliny czy opracowanie dziejów bieszczadzkich kolejek wąskotorowych. Redaktorem naczelnym pisma jest Zbigniew Maj. W gronie autorów zamieszczanych tekstów znajdują się m.in.: Andrzej Pelisiak, Piotr Kotowicz, Łukasz Bajda, Szymon Modrzejewski i Marcin Glinianowicz^[14][15].

We wsi znajduje się rzymskokatolicki kościół drewniany pw. Miłosierdzia Bożego z 1979. W latach 2012–2017 obok świątyni drewnianej zbudowano murowany kościół pw. św. Jana Pawła II^[16].

• 
  Kościoły w Wetlinie (2021)
• 
  Widok na Wetlinę ze Smereka
• 
  Wetlina (2007)

Turystyka

Wetlina stanowi jedną z głównych bieszczadzkich baz turystycznych. Przez wieś biegnie nieczynny odcinek Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej. W 2006 wokół Wetliny wytyczonych zostało ok. 20 km narciarskich tras biegowych. We wsi znajduje się Dom Wypoczynkowy PTTK, Schronisko Młodzieżowe oraz jeden hotel, wiele pensjonatów i kilka lokali gastronomicznych.

Do 2005 roku w Górnej Wetlinie odbywał się Festiwal Sztuk Różnych „Bieszczadzkie Anioły”. W 2006 roku przeniesiono go do Dołżycy k. Cisnej. W 2010 roku w Wetlinie, Ciśnie i Dołżycy zorganizowano pierwszą edycję Bieszczadzkich Spotkań ze Sztuką „Rozsypaniec”, będących kontynuacją festiwalu „Bieszczadzkie Anioły”.

Od 2003 roku w każde wakacje odbywa tu się Festiwal „Jazz w Starym Siole” (zazwyczaj ok. 6 koncertów), a od maja 2007 odbywa się festiwal muzyki reggae.

Szlaki turystyczne

• Wetlina (Stare Sioło) – Przełęcz M. Orłowicza – Suche Rzeki – Zatwarnica
• Wetlina (Stare Sioło) – Przełęcz M. Orłowicza – Smerek (szczyt) – Smerek (wieś)
• Wetlina (Stare Sioło) – Przełęcz M. Orłowicza – Połonina Wetlińska (schronisko PTTK „Chatka Puchatka”)
• Wetlina (Stare Sioło) – Przełęcz M. Orłowicza – Jaworzec (bacówka PTTK)
• Wetlina – Jawornik – Paportna – Riaba Skała
• Wetlina (kościół) – Jawornik – Paportna – Riaba Skała
• Wetlina – Dział – Mała Rawka – bacówka PTTK „Pod Małą Rawką” – Przełęcz Wyżniańska – Połonina Caryńska – Przysłup Caryński – schronisko studenckie „Koliba”
• Wetlina – Dział – Mała Rawka – Wielka Rawka – Ustrzyki Górne
• Wetlina (Górna Wetlinka) – Połonina Wetlińska (schronisko PTTK „Chatka Puchatka”)

Demografia

• 1881 wieś liczyła 819 mieszkańców, własność większościowa należała do Stanisława hr. Konarskiego.
• 1921 – Wetlinę zamieszkiwało 805 osób (w 135 domach mieszkalnych):
  • 770 wyznania greckokatolickiego
  • 27 wyznania rzymskokatolickiego
  • 8 wyznania mojżeszowego
• 1991 – 296 osób
• 2004 – 307 osób

Cerkiew parafialna pw. św. Wielkiego Męczennika Dymitra (zbudowana w 1786), kolejna murowana pw. Chrystusa Króla (zbudowana w 1928)

Liczba wiernych:

• 1890 – 832
• 1918 – 1042
• 1938 – 1015

Zobacz też

• Kalnica
• Moczarne
• Autosan Wetlina
• Osada