Wielkie Borowe

Wielkie Borowe^[6] (słow. Veľké Borové) – wieś (obec) w północnej Słowacji, w powiecie Liptowski Mikułasz, w kraju żylińskim.

Ten artykuł dotyczy wsi. Zobacz też: Veľké Borové – meteoryt.

Wielkie Borowe

Veľké Borové

Ogólny widok miejscowości
Flaga
Państwo	Słowacja
Kraj	żyliński
Powiat	Liptowski Mikułasz
Starosta	Kamil Jančura[1]
Powierzchnia	10,99[2] km²
Wysokość	835[3] m n.p.m.
Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość	45[4] 3,91[5] os./km²
Nr kierunkowy	+421 44[3]
Kod pocztowy	027 46[3]
Tablice rejestracyjne	LM
Położenie na mapie kraju żylińskiego Wielkie Borowe
Położenie na mapie Słowacji Wielkie Borowe
49°11′50″N 19°31′10″E
Strona internetowa

Położenie

Znajduje się w historyczno-etnograficznym regionie Liptów. Pod względem geograficznym miejscowość położona jest w Dolinie Borowianki i Dolinie Roztoki pomiędzy Pogórzem Orawskim a Górami Choczańskimi. Przez miejscowość przepływają potoki Borovianka i Roztocki Potok. Zabudowania miejscowości skupione są głównie w Dolinie Borowianki, w Dolinie Roztoki znajduje się tylko niewielki przysiółek Jobowa Roztoka (Jóbova Ráztoka)^[7].

Domy w regionalnym stylu budownictwa ludowego

Historia

Miejscowość została założona w XVI w. przez osadników z polskiej Orawy. Pierwsza pisemna wzmianka o niej pochodzi z 1646 roku^[8]. Należała do szlacheckiej rodziny Joobów. Mieszkańcy początkowo zajmowali się hodowlą owiec i rolnictwem. Od XVIII w. większość jej mieszkańców zajmowała się szklarstwem^[9] i za zarobkiem wędrowali po Morawach i Śląsku. Podobnie było w sąsiednich wsiach Huty i Małe Borowe. W tej ostatniej na przysiółku Nowoć szkło w niewielkiej miejscowej hucie szkła wytwarzano jeszcze do 1840 roku^[10]. Część ludności zajmowała się pasterstwem. Jeszcze obecnie działa rolnicza spółdzielnia specjalizująca się w hodowli krów, a na wielkich łąkach wypasane są także owce.

9 maja 1895 r. na terenie wsi spadł meteoryt. Jego upadek obserwowała grupa mieszkańców wsi. Był to meteoryt kamienny, zaliczany do chondrytów oliwinowo-hiperstenowych, ważący 5,9 kg. Meteoryt znajduje się obecnie w zbiorach Węgierskiego Muzeum Narodowego (Magyar Nemzeti Múzeum)) w Budapeszcie^[11].

Kultura

We wsi jest używana gwara przejściowa słowacko-orawska. Gwara orawska jest zaliczana przez polskich językoznawców jako gwara dialektu małopolskiego języka polskiego, przez słowackich zaś jako gwara przejściowa polsko-słowacka^[12].

Zabytki

• Kościół p.w. Podwyższenia św. Krzyża, katolicki. Murowany w stylu klasycystycznym, z 1823 r., zbudowany na miejscu starszego kościoła drewnianego^[9]. Jednonawowy, z wielobocznie zamkniętym prezbiterium i wieżą wtopioną w korpus na osi.
• W miejscowości zachowało się wiele zabytkowych, drewnianych domów w regionalnym stylu^[13].

Turystyka

Tereny miejscowości to duże łąki. Dzięki temu roztaczają się stąd rozległe widoki na Góry Choczańskie, Skoruszyńskie Wierchy i Tatry Zachodnie. Przez miejscowość przebiegają trzy szlaki turystyczne: niebieski należy do często odwiedzanych przez turystów.

czerwony: Orawski Biały Potok – Mních – Machy – Prieková – Kopec – Małe Borowe – Polianky – Súšava – Wielkie Borowe – Díel – Malatiná

– zielony: rozdroże w Dolinie Borowianki – Czarna Hora – Prosieczne – Svorad. Czas przejścia 3h, ↓ 2.50 h^[14]

– niebieski: Obłazy – Dolina Borowianki – Wielkie Borowe – Svorad