Witold Lipski (informatyk)

Witold Lipski (ur. 13 lipca 1949, zm. 30 maja 1985 w Nantes) – polski informatyk, doktor habilitowany, autor dwóch książek: Kombinatoryka dla programistów oraz Analiza kombinatoryczna (współautor z Wiktorem Markiem). Wraz ze swym doktorantem Tomaszem Imielińskim stworzył podwaliny teorii niezupełnej informacji w relacyjnych bazach danych.

Ten artykuł dotyczy informatyka. Zobacz też: inne osoby o tym imieniu i nazwisku.

Witold Lipski

Witold Lipski (autoportret)
Data urodzenia	13 lipca 1949
Data i miejsce śmierci	30 maja 1985 Nantes
Zawód, zajęcie	informatyk

Życiorys

Nosił to samo imię, co jego ojciec, ekonomista i polityk Witold Lipski^[1]. Jako laureat olimpiady matematycznej dostał się w 1967 r. na Politechnikę Warszawską^[2] i został absolwentem Studium Podstawowych Problemów Techniki Politechniki Warszawskiej^[1]. W 1975 r.^[2] tytuł doktora uzyskał w Centrum Obliczeniowym PAN, pod kierunkiem prof. Wiktora Marka, pracą doktorską pt. Kombinatoryczne aspekty teorii wyszukiwania informacji^[1]. W 1978 r. uzyskał stypendium Fulbrighta i wyjechał do USA, gdzie pracował z Franco P. Preparatą^[3] i Christosem Papadimitriou^[4], zajmując się zagadnieniami geometrii obliczeniowej i jej zastosowaniom do projektowania układów scalonych wielkiej skali integracji oraz teorią algorytmów^[2]. Na przełomie lat 1979 i 1980 prowadził wykłady na University of Illinois at Urbana-Champaign oraz krótko przed śmiercią na Uniwersytecie Paryskim^[1]. Habilitację uzyskał w 1980 roku w Instytucie Podstaw Informatyki PAN^[1].

Wraz ze swym doktorantem Tomaszem Imielińskim stworzył podwaliny teorii niezupełnej informacji w relacyjnych bazach danych. Od 1978 do 1985 r. Lipski badał szereg zagadnień związanych z niezupełną informacją w relacyjnych bazach danych^[5][6][7]. Także we współpracy z Imielińskim, studiował zagadnienia związane z semantyką relacyjnych baz danych^[8]. Badania te oparte były na teorii algebr cylindrycznych, studiowanych w dziedzinie matematyki nazywanej algebrą uniwersalną.

Wniósł też znaczący wkład do problematyki analizy algorytmów, odkrywając szereg nietrywialnych i efektywnych algorytmów stosowalnych w problematyce układów scalonych^[3], podziale czasu w bazach danych^[9] i geometrii obliczeniowej w zastosowaniach do systemów rozpoznania kształtów^[10]

Autor i współautor ponad 60 prac, obejmujących kombinatorykę, teorię wyszukiwania informacji i geometrię obliczeniową^[2].

Witold Lipski szczególnie lubił biegi długodystansowe i uczestniczył w zagranicznych maratonach. Był zapalonym radioamatorem (SP5 BIL). Był też utalentowanym muzykiem oraz grafikiem^[1].

W 1980 r. zdiagnozowano u niego czerniaka. Był pacjentem prof. Tadeusza Koszarowskiego, ale po nawrocie choroby w 1982 r. przeniósł się do Paryża, gdzie wykładał w Université de Paris-Sud^[2], zmarł w Nantes^[4] z objawami przerzutów do układu nerwowego. Był jednym z pierwszych pacjentów, u których zastosowano eksperymentalną wówczas przeciwnowotworową terapię przeciwciałami monoklonalnymi^[2]. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie (kwatera C 39, rząd 5, grób 7)^[11].

Publikacje

• Kombinatoryczne aspekty teorii wyszukiwania informacji. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975. Brak numerów stron w książce
• Kombinatoryka dla programistów. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1982, 1989. ISBN 83-204-1023-1. Brak numerów stron w książce (tłumaczona na rosyjski)
• razem z Wiktorem Markiem: Analiza kombinatoryczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986. Brak numerów stron w książce

Upamiętnienie

Zobacz też: Nagroda im. Witolda Lipskiego.

W 2005 roku, w 20. rocznicę śmierci jej patrona, została ustanowiona Nagroda im. Witolda Lipskiego. Inicjatorami nagrody było trzech polskich informatyków pracujących poza granicami Polski: Krzysztof Apt, Wiktor Marek i Mirosław Truszczyński^[12]. Jest najbardziej prestiżową nagrodą dla młodych informatyków w Polsce, obecnie przyznawaną za szczególne osiągnięcia w dwóch kategoriach: teoretyczne aspekty informatyki oraz zastosowania informatyki^[13]. O nagrodę mogą ubiegać się osoby, które nie ukończyły 35. roku życia^[14].

W latach 2005–2021 administratorem i organizatorem konkursu była Fundacja Rozwoju Informatyki, przy współpracy z Polskim Stowarzyszeniem dla Maszyn Liczących i Polskim Towarzystwem Informatycznym. Od 2022 roku organizację konkursu przejęła Fundacja Kościuszkowska^[12], a od 2024 roku nagroda jest realizowana przez ośrodek badawczo-rozwojowy IDEAS NCBR^[13].